zaterdag 25 april 2015

Israël en de Palestijnse gebieden

Wanneer de reisbestemming Israël is dan staan er ook onverwachte belevingen en ervaringen op het programma. Hoewel relatief klein van geografische afmeting zit het land boordevol met grote verrassingen. De regio staat van ver vóór de jaartelling op de historische kaart en speelt al sinds onheuglijke tijden een indrukwekkende rol op het wereldtoneel. De argeloze bezoeker tuimelt door een teletijdmachine van Egyptische restanten uit faraonische tijden, Romeinse historische resten, Bijbelse locaties van voor en na de christelijke jaartelling en via middeleeuwse overblijfselen van de kruistochten in een hedendaagse smeltkroes van geschiedenis, kunst, cultuur en religie.


De promotiereis die we maken onder de bezielende leiding van Jaap Heester van Makor reizen heeft als uitgangspunt het ondersteunen van de Joods-Palestijnse dialoog en heeft een druk maar boeiend programma.

We maken kennis met een prachtige natuur en een heerlijk droog en zonnig klimaat. Israël kent een grote variëteit aan natuur. Rustieke landschappen met glooiende hellingen, waar herders pastoraal hun kudden schapen en geiten hoeden worden afgewisseld met dramatisch mooie woestijngebieden, waar ( steeds minder ) rondtrekkende nomaden hun kamelen weiden. De eerste dag overnachten we in de kibboets Magaan - zie foto - een paradijselijk oord gelegen aan de zuidpunt van het meer van Tiberias ver weg van alle stadshektiek en conflictsituaties.

Het Midden Oosten is de bakermat van de drie grote monotheïstische wereldgodsdiensten Jodendom, Christendom en Islam. Deze godsdiensten rechtvaardigen hun bestaan met grotendeels dezelfde boeken en alle drie beschouwen zij Abraham als hun aartsvader. Ondanks dát, lijken de verschillende opgeworpen interpretaties daarbij tot op de dag van vandaag tot schier onoplosbare problemen te leiden. Tijdens de ontstaansgeschiedenis van deze godsdiensten heeft een afbakening van de onderling verschillende religieuze identiteiten geleid tot een verschillende jaartelling.
Waar de joodse geschiedenis 5774 jaar geleden begonnen is met Anno Mundi, het jaar waarin geacht wordt de schepping te hebben plaatsgevonden, begint voor de christenen de jaartelling in Anno Domini, het jaar des Heren, nu 2014 jaar geleden, het jaar waarin Christus geboren is. Voor de moslims geldt Anno Higera, het moment waarop Mohammeds heilige hemelvaart plaatsvond, 1435 jaar geleden, als begin van de tijdsrekening. Doordat joden en moslims het maanjaar en christenen het zonnejaar in hun kalender hanteren, verschilt ook het tempo van het tijdrekening. In de maankalender duurt iedere maand 28 dagen. Wereldwijd wordt op verschillende momenten op religieuze gronden nieuwjaar gevierd.
Eenheid in verscheidenheid dus, dat is op zichzelf een goede zaak.
Maar wanneer zich in religies slechts fundamentalistische tendensen en geweld ontwikkelen met alleen aandacht voor onderlinge verscheidenheid dan wordt bij voorbaat elke oprechte vorm van religie in het nauw gedreven.

Geschiedenis en politiek interfereren, zoals altijd en overal, ook in Israël met religie. Juist in Israël, omdat met name de de Tempelberg in Jeruzalem voor alle drie de godsdiensten van religieus levensbelang is. Het is de plaats waar Abraham bijna zijn zoon offerde. Abraham is de verbindende factor, maar met zijn twee zonen ontstaan twee lijnen: Ismaël die de voorvader van de Arabieren werd en Izaäk die Israëlieten als nakomelingen kreeg. Volgens de joden en christenen zou Izaäk bijna geofferd zijn, de moslims nemen aan dat het Ismaël was. Het belangwekkende van Abraham was dat zijn G*d geen mensenoffers duldde. Dit in tegenstelling tot de goden van de omringende 'ongelovige' volken. Tot op de dag van vandaag worden mensenoffers 'religieus gelegitimeerd'!

Jeruzalem is een uitermate boeiende stad. Een pelgrimsoord voor miljoenen joden, christenen en moslims. Binnen de indrukwekkende stadsmuren is het een doolhof. Tussen de smalle Arabische soeks, waar het krioelt van de handelaren die met hun oriëntaalse specerijen en snuisterijen in exotische geuren en kleuren alle zintuigen tegelijk prikkelen, zoeken we onze weg naar historisch en religieus markante plaatsen. Onze Nederlandse gids Jacobien Heydenrijk, die in Jeruzalem woont, loodst ons feilloos door het labyrint van steegjes en straatjes. Jacobien is met haar kennis over de historische achtergronden een baken in de woelige baren van de vaak overweldigende indrukken. Met eigen ervaringen en boeiende details over lokale gewoonten weet zij haar feitenkennis aangenaam te larderen.
Zo is zij een onmisbare en aanbevelenswaardige schakel tussen heden en verleden ( Heydenrijk@hotmail.com ).

Net buiten de Dung Gate, de poort naar het joodse kwartier vlak bij de Western Wall, zijn we getuige van een opmaak van een traditionele Bar Mitswa viering, die maandag en donderdag voor jongens van rond 13 jaar bij de Klaagmuur plaatsvindt. Deze plek is dan een open lucht synagoge. Voor meisjes wordt deze joods religieuze volwassenwording naar joods gebruik binnenshuis gevierd.



Voor joden is de Tempelberg verder van belang vanwege de resten van de Tempel, die in 70 verwoest werd en waarvan nu alleen nog de Westelijke Muur - de Klaagmuur - overgebleven is. Voor de christenen heeft de Tempelberg een theologisch symbolische betekenis voor de eindtijd, omdat nu reeds in de eucharistie het kruisoffer van Christus op Golgotha als verzoening met God voltrokken wordt. Op dezelfde tempelberg staan sinds de 7e eeuw twee islamitische heiligdommen: de Rotskoepel met het gouden dak en de El-Aqsamoskee. Van hier vertrok volgens de Islamistische overlevering Mohammed na zijn prediking op Buraq voor de Nachtelijke Hemelreis. Voorheen was de Tempelberg ook de gebedsrichting voor de moslims. Nu is dat Mekka.

Tijdens ons bezoek aan de Klaagmuur krijgen we van leden van de Hineni organisatie uitleg en informatie over de riten en gebruiken bij het begin van de Shabbat. Deze organisatie zet zich in voor mensen met trauma's van terreuraanslagen en zij geven zowel geestelijke als praktische steun aan mensen in armoede in Israël. Wij worden door de gastvrije organisatie uitgenodigd om deel te nemen aan een traditioneel koosjere sabbatsmaaltijd.

Sinds de stichting van de staat Israël in 1948 strijden de nakomelingen van de twee halfbroers Ismaël en Izaäk tegen elkaar om het bezit van het land. Oost Jeruzalem is momenteel Palestijns gebied, maar het grondgebied op en rond de Tempelberg wordt zowel door Israëliërs als Palestijnen geclaimd. Emotioneel zwaarwegende belangen leiden tot politieke en religieuze conflicten, die breed worden uitgemeten in de wereldpers. Verzoeningsprogramma's en projecten waarbij beide groepen geïntegreerd samen werken lijken voor het 'journaille' niet interessant ( lees: sensationeel ) genoeg om de schijnwerpers op te richten. Bestaande patstellingen bevestigen dan op hun beurt de diep ingeslepen vooroordelen en vóóronderstellingen die de onderlinge spanningen onderhouden en intensiveren.

De houding van de Palestijnse familie Nassar in dit conflict getuigt van morele moed.

Daoud Nassar is een Palestijnse christen uit Betlehem. Het boerenbedrijf van de familie bevindt zich in de Westbank bij Betlehem, omringd door wegversperringen en ( illegale ) joodse nederzettingen. Deze situatie van de familie Nassar is symbolisch voor de situatie van steeds meer Palestijnen, die gedwongen worden van hun land te vertrekken.
Door de joodse kolonisten wordt veel druk uitgeoefend om de familie te laten vertrekken. Maar Daoud houdt stand op een geweldloze en zeer creatieve manier onder het motto WIJ WEIGEREN EEN VIJAND TE ZIJN.
Om zijn Tent of Nations te kunnen bezoeken moeten we via ongebaande paden en over twee wegblokkades klimmen.


De Tent of Nations is een ecologische boerderij waar opvoeding en ontwikkeling centraal staan. Palestijnse kinderen uit omliggende vluchtelingenkampen komen op zomerkamp, jongeren uit de hele wereld helpen als vrijwilligers bij het planten van olijfbomen, Palestijnse vrouwen leren Engels en met computers om te gaan. Zo wordt de Palestijnse gemeenschap versterkt. Door de ander als méde-mens te zien wordt het vijand-beeld-denken doorbroken en geleerd om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de situatie.

De universele christelijke boodschappen: 'bemin uw naaste gelijk uzelf' en 'bemin uw vijand' worden hier zo mogelijk in praktijk gebracht. Er zijn vooral rond het meer van Tiberias verschillende spiritueel geladen plaatsen, die uitnodigen om - ver van alle aardse beslommeringen - weg te zinken in meditatieve overpeinzingen. De Berg van de Zaligsprekingen is zo'n plaats gelegen aan de noordwestelijke oever van het meer van Galilea. Volgens de overlevering sprak Jezus hier zijn beroemde Bergrede uit, waarin het opgenomen wordt voor de armen en de zwakkeren in de samenleving, een voor die tijd - en vaak ook nu nog - een behoorlijk radicale rede.
Franciscaner zusters bedienen de kerk die door architect Antonio Berluzzi in neo-renaissance stijl is ontworpen.

Een uitermate indrukwekkend onderdeel van de Israëlreis was een bezoek aan het Yad Vashem Holocaust Museum. Met niet mis te verstane beelden wordt hier de geschiedenis van de Jodenvervolging in de 2e wereldoorlog in beeld gebracht. In een poging van de Duitse dictator Adolf Hitler om de gehele joodse bevolking te vernietigen kwamen in enkele jaren 6 miljoen joden om het leven, waarvan 700.000 kinderen.

Vlakbij de uitgang van het Yad Vashem museum is een loot van de Anne Frank kastanjeboom geplant, die in de tuin stond van het achterhuis in Amsterdam waar Anne Frank met haar familie ondergedoken zat tijdens de 2e wereldoorlog. Het kwetsbare boompje - dat nu nog onder beschutting opgroeit - lijkt in haar natuurlijke groeikracht te willen zeggen dat overleven mogelijk is. De natuur lijkt een voorbeeld van weerbaarheid te willen geven; de mensheid zou als onderdeel van diezelfde natuur ook in staat kunnen zijn tot zinvol overleven ... Om als mensen te overleven geldt wel de voorwaarde om samen-te-leven in zingeving en humaniteit.


Tijdens deze reis zien we hier in Tent of Nations, het Singer Café en Seeds of Hope gelukkig hoopvolle en sprekende voorbeelden van ....... en HOOP DOET LEVEN nietwaar? Ook al is dat ongetwijfeld een lange termijn investering.

De stichting 'Friends of young Bethlehem' zet zich in voor jongeren in bezet Palestijns gebied. Om een beter inzicht te krijgen in de huidige positie van de Palestijnen kunt u klikken op de geschiedenis van Palestina.

Naast alle aandacht voor de veelal turbulente politieke geschiedenis van Israël is het genieten en verpozen in de rijk gevarieerde natuur van het land een welkome afwisseling.Onderweg naar de verschillende locaties krijgen we een indruk van landschappelijk Israël. Vanaf een hoog uitkijkpunt zien we de haven in de Baai van Haifa onder ons liggen en kijken we tegelijkertijd over de vermaarde tuinen en de tempel van de Bahaï, die op de Unesco Werelderfgoed lijst staan. De weg naar Jericho gaat door Palestijns gebied ten oosten van Jeruzalem langs glooiende heuvels waar Bedoeïenen en Druzen wonen. Op weg naar Nablus een Palestijnse stad op de Westelijke Jordaanoever komen we door een dunbevolkt heuvelachtig gebied. Op de route naar het zuiden ligt links de woestijn van Judea en rechts schittert de Dode Zee in het zonlicht. Woestijnen hebben een verleidelijk soort aantrekkingskracht. Van buitenaf tonen zij zich wonderschoon en toegankelijk, maar omdat er nauwelijks enige oriëntatie mogelijk is, zijn woestijnreizen zelfs voor ervaren reizigers niet zonder gevaar. Net zo gevaarlijk als het oversteken van een oceaan voor een onverbeterlijke landrot zonder zwemvest.

De Dode Zee is een uniek natuurfenomeen in de wereld.
Wij verkeren tijdens deze trip in de gelukkige omstandigheid dat Dr. ir. Ronald E. Waterman met ons gezelschap meereist. Hij is een vermaard deskundige op chemisch-, milieu- en civieltechnisch gebied. Werkzaam in circa 50 landen om regeringen en internationale instellingen op het gebied van integraal kust- en deltabeleid, waarbij land in water en water in land worden geïntegreerd, krijgen we tot in detail alle informatie van hem over dit natuurfenomeen. Over hoe de waterspiegel op dit laagste punt op aarde schrikbarend daalt en over hoe men dat met water uit de Rode Zee op peil tracht te houden.

De route langs de Dode Zee is werkelijk van een adembenemende schoonheid.
Voor een koffiestop stappen we bij uit bij nationaal park en natuurreservaat Ein Gedi, een oase aan de rand van de woestijn vlak naast de Dode Zee. Het park is populair vanwege het hier voorkomende wildlife, de planten- en bloemenvariëteiten, de rotspartijen en de watervallen waar bezoekers graag verkoeling onder zoeken. Vogelliefhebbers kunnen hier hun hart ophalen aan de enorme hoeveelheid verschillende vogelsoorten. In het struweel en langs de kabbelende beekjes is het een gekwetter dat het een lieve lust is.Koning David zou hier een veilig heenkomen hebben gevonden, toen hij vluchten moest voor koning Saul.

Vóór de ingang worden we verrast door een groepje rondstruinende steenbokken.



De volgende stop is Massada, een citadel op een rots aan de kust van de Dode Zee. Vanwege de hitte ( meer dan 40 graden! ) was het niet verantwoord de rots via het slangenpad aan de oostzijde te voet te beklimmen. We hebben ons via de comfortabele kabelbaan naar boven laten vervoeren. De afdaling hebben we - sportief als we zijn - wel met de benenwagen gedaan. Voor koning Herodes was Massada een veilig heenkomen. Hij liet er een gerieflijk paleis bouwen toen hij in het jaar 40 Jeruzalem moest ontvluchten. Tussen de jaren 70 en 73 hebben zich hier honderden joden verschanst om te ontkomen aan de Romeinse bezetter. Het werd het allerlaatste bolwerk van verzet in de joodse opstand. De Romeinen overmeesterden de plek, maar vonden er slechts levenloze lichamen. Met een massale zelfmoord wisten de joden aan een vernederende nederlaag te ontkomen en aan de slavernij die hen te wachten stond.

Op de vooravond van de terugreis naar Nederland krijgen wij aan het strand bij Tel Aviv van Ronald Waterman nog aanschouwelijk onderwijs over de kustlijn, de waterstromingen ter plekke en de invloed daarvan op het havenverkeer. Er liggen grootse plannen voor een meer ecologisch verantwoorde aanpak van het gebied.

Tot slot kregen we de laatste ochtend nog een verkorte rondleiding van Amos, een Nederlandse dierenarts die in Tel Aviv werkzaam is, door de prachtige Bijbelse landschapstuin Neot Kedumim. Hier hoorden we ook iets over de symbolische betekenissen van bomen en planten uit Bijbelse tijden. Zo leerden we dat het hout van de imponerende ceder naar 'trots' verwijst, terwijl het eenvoudige hyssopplantje geassocieerd wordt met eenvoud en nederigheid.


De Israëlreis is een boeiend avontuur geworden. Soms ook enerverend, want we werden nu en dan 'uit onze comfort-zone' getrokken. Dat was dan ook weer verrijkend, omdat we er meer begrip voor de plaatselijke situatie door kregen.
Dit verslag erover is een bescheiden en volstrekt onvolledige poging om de talloze reisindrukken enigszins te delen. Voor extra achtergrondinformatie kunt u klikken op de roodgekleurde teksten.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten