Op de zuidpool

Vanaf Calafate ( zie de vorige blogaflevering ) is het nog een uur vliegen naar de meest zuidelijk gelegen plaats op de wereld, Ushuaia. Ushuaia ligt aan de zuidelijke kust van de provincie 'Vuurland, Antarctica en Zuid-Atlantische eilanden' van Argentinië, aan het Beaglekanaal. De stad telt toch nog ongeveer 60.000 inwoners. In vroeger tijden werden hier criminelen naar toe getransporteerd omdat vluchten van hieruit zo goed als onmogelijk was. Onze poolreizigers stappen hier echter probleemloos aan boord van de Ortelius, een oud Russische ijsbreker annex expeditieschip, dat door de Vlissingse maatschappij Ocean Wide Expeditions is omgebouwd tot een basic cruiseschip.


Dan begint uiteindelijk het 'echte werk' dat wil zeggen de twee dagen durende overtocht door de Drake Passage met de Ortelius naar Antartica. De Drake Passage ontleent zijn naam aan de beroemde Engelse zeevaarder die de wereldzeeën in kaart bracht, maar de Belgische Willem Schouten was de eerste die de overtocht maakte met zijn expeditie in 1616. Het was zeker in die tijd een hachelijke oversteek vanwege de heftige samenstroom van twee grote zeestromen uit de Atlantische Oceaan en de Stille Oceaan. In deze doortocht van 1.000 kilometer breed botsen de wateren van twee onderscheiden klimaatzones in alle heftigheid op elkaar: de koele en vochtige subpolaire omstandigheden van Argentinië met de ijskoude condities van Antartica. Daar komt bij dat in het begin van de zeestraat de watermassa's van west naar oost stromen en aan het einde naar oost en noord-oost. Het is dus zaak voor de kapitein om het roer recht te houden.

Antarctica is een van de acht aardse ecozones. Het er te koud en te droog voor de meeste vasculaire planten. Er groeien slechts enkele plantensoorten: mossen, korstmossen en op de noordelijkste en westelijkste delen van het Antarctisch Schiereiland worden de enige twee bloeiende Antarctische planten gevonden. Langs de kusten van Antarctica leven echter vele dieren, waaronder pinguïns, walvissen en zeehonden. De wateren rond de zuidelijke pool zijn bijzonder rijk aan voedsel. De basis van dit voedsel wordt gevormd door plankton. Dit wordt gegeten door krill, dat op zijn beurt weer het voornaamste voedsel vormt van de walvis, die er vele tonnen per dag van naar binnen werkt.


Antartica betekent letterlijk 'tegenover het noorden': ant-articos. Het is in oppervlakte het vijfde continent, na Azië, Afrika, Noord-Amerika en Zuid-Amerika en voor Europa en Australië. Dit onbewoonde werelddeel staat zowel bekend om haar ongeëvenaarde schoonheid als wel om haar onherbergzame en ruige landschap en haar ijskoude klimaat. Op dit moment noteert de website van Antartica, het onbekende continent 60 graden onder nul!
Het is ook het continent met de laagste gemiddelde luchtvochtigheid. Van al het ijs op de wereld ligt 90% hier. De gemiddelde dikte van de ijskap bedraagt 2200 meter en op het dikste punt is het ijs zelfs 4776 meter dik. Iets waar de Friese ijsmeesters jaloers op kunnen zijn. Marjo hoefde in ieder geval met zijn gezelschap niet bang te zijn om door het ijs te zakken. Wel moesten zij in hun dikke donsjassen de schrale winden en de snerpende kou weerstaan. Daar stond dan wel een heel bijzondere 'once-in-a-lifetime' natuurbeleving tegenover. En daar wordt je dan weer warm van.

Op speciaal verzoek van onze ornitholoog en trouwe blogvolger Gerard Kaal hierbij een plaatje van de zogenaamde poolkip. Dat is weer eens wat anders dan de welbekende pinguïns. Het is een bijzondere vogel, die wonderwel in de antarctische biotoop past, hij leeft namelijk van de uitwerpselen van de veel voorkomende pinguïns. Zijn kostje is dus hier wel gekocht. Doorgewinterde kruiswoordpuzzelaars schijnen de kip te kennen, verder geniet het diertje geen grote bekendheid, want zelfs op Google wordt er nauwelijks over gerept, behalve dat de naam niet eens zo slecht gekozen is ....

Misschien kan Gerard hier zijn licht eens over laten schijnen.

Nadat de Ortelius de woelige wateren van de Drage Passage gepasseerd is gaat het schip een paar kilometer voor de kust van de poolkap voor anker. Zes dagen lang worden er dagelijks met behulp van zogenaamde zodiacs - 12-persoons professionele rubberboten - uitstapjes gemaakt naar het vaste land. Deception island ( eiland van bedrog! - waarschijnlijk worden hier de fameuze luchtspiegelingen mee bedoeld ), Paradise Bay ( dit spreekt voor zichzelf ) en Neko Harbour ( een haven voor expeditieschepen ) worden bezocht.

Aartsvijand van alle pinguïns is de gevlekte zeehond of luipaard zeeleeuw, die met de zeeolifant, de kreefteneter, de Weddell- en de Ross-soorten de robbenbevolking van de zuidpool vormt.
De zeeolifant is de grootste soort onder de robbenbevolking.
De pelsrob is bijna uitgeroeid als gevolg van de beestachtige en bloederige slachtingen van de mens. De zeehondenjagers hadden het gemunt op het zachte ondervel, wat de huid leverde om kleren van te maken. Deze huiden waren in China zeer geliefd en de ladingen brachten in de havens van het Verre Oosten dan ook hoge prijzen op, reden waarom deze diersoort al snel hoog op de lijst van bedreigde diersoorten terecht kwam.

Een van de meest populaire en enerverende activiteiten voor zuidpool bezoekers is whale cruising. Met de zodiacs op zoek gaan naar walvissen is even opwindend als succesvol. Volgens Marjo is het eenvoudiger walvissen in de Antarctische wateren te spotten dan olifanten in Afrika..... en hij kan het weten.

De staart van een walvis boven Antarctische wateren ... daarmee duikt ook een beeld van een vlinder in meer tropische regionen op. De antieke dichter Ovidius zou bij het zien van de foto ongetwijfeld een boeiend verhaal over een walvis die verandert in een vlinder, of andersom, aan zijn Metamorphosen hebben toegevoegd.