Een beestachtig goed Nieuwjaar gewenst

Zo maar enkele fantastische foto's en korte verhaaltjes om het nieuwe jaar mee te beginnen.

Foto's zeggen soms meer dan woorden.

De foto links van een intieme ontmoeting tussen - zo te zien - twee oude bevriende olifanten is van ©Seyms Brugger. Hij is hiermee de winnende finalist geworden van van de World Elephant Day Photo Competition 2014.


De magistrale foto hieronder van ©Pieter Jacobus Ras is door het Africa Geografic Facebook publiek gekozen als beste foto van de World Elephant Day Photo Competition.

Niemand weet precies hoeveel olifanten er nog in het wild leven. De schattingen lopen uiteen van 410.000 tot 700.000 exemplaren, terwijl er aan het begin van de 19e eeuw nog zo'n 17.000.000 dieren zouden zijn geweest.
The Great Elephant Census is een grootscheepse professionele operatie, die met 18 propellorvliegtuigjes en 46 wetenschappers de huidige olifantenpopulatie in Afrika in kaart wil brengen. De foto is van ©Mark Muller.

Scott Ramsay is te vergelijken met de hoofdpersoon uit 'Nachttrein naar Lissabon', maar dan anders. Hij geeft zijn lucratieve loopbaan bij de kantoren in Johannesburg, Kaapstad en Londen op en zet daarmee zijn carrière op het spel om een jaar lang door de nationale parken en wildreservaten van het zuiden van Afrika te trekken.
Was misschien wel een van zijn goede voornemens voor een nieuw jaar? Wie zal het zeggen?
De foto is genomen in Ai-Ais National Park, Namibië.

In het noordwesten van Namibië woont de Himba stam.
Een zeer kleurrijke bevolkingsgroep met veel traditionele gewoonten en gebruiken. Als nomaden leven zij voornamelijk van veeteelt. Poseren voor de camera van toeristen is sinds enkele jaren een nieuwe bron van inkomsten voor hen geworden. De foto is genomen door ©Alegra Ally.

Een pangoline is een geschubt diertje van zo'n 30 to 100 cm groot. Het komt voor in het westelijk deel van Afrika en is daar tamelijk zeldzaam. Bij gevaar rollen zij zich op, zoals egels dat doen, om zich te beschermen. Met zijn staalharde schubben is het opgerold een gepantserde bal en wordt het zelfs voor leeuwen een ongrijpbaar schepseltje.

Bij de Herero stam in Namibië gelooft men dat de pangoline over transformatieve krachten beschikt. Het verhaal gaat, dat wanneer iemand een pangoline aantreft in de bush hij dit diertje onmiddellijk naar het stamhoofd moet brengen, die het dan levend in het vuur gooit om te roosteren. Het vlees eten van een pangoline brengt namelijk geluk; men wordt er een ander mens van?!

Ranger Maria Diekmann ( foto van ©Chistian Boix ) heeft een bijzondere band met pangoline Roxie. Het diertje werd in een doos te koop aangeboden op de zwarte markt, maar een lokale winkeleigenaar had medelijden met het beestje en bracht het naar REST, een opvangcentrum voor zeldzame en bedreigde diersoorten, waar Maria de oprichter en directeur van is. Zij ontfermde zich over de pangoline en noemde het Roxy. Het was de bedoeling dat Roxy terug de natuur in ging. Voordat zij vrijgelaten werd schonk Roxy het leven aan een zoon, die Katiti werd genoemd en dat 'kleintje' betekent. Met behulp van Lisa Haywood van Tikky Haywood Trust wist Maria Katiti in leven te houden. Katiki is nu met haar GPS-unit een boodschapper tussen de wereld van de pangolines en de rangers van REST. Met haar GPS-kraagband om is zij terug in de wildernis, maar om de 5 of 6 dagen komt ze terug op haar oude nest bij REST. Waarschijnlijk om een beetje op verhaal te komen. De rangers van REST doen er met de gegevens, die Katiti steeds meebrengt, hun voordeel mee. Zo leren zij meer en meer over het onbekende en verborgen leven van de pangolines.

Ondertussen is Katiti erg populair geworden als boodschapper. De lokale Herero bevolking is er nu gek op om met Katiki op de foto te gaan. Katiti is een geluksbrenger. Stamhoofden, die met Katiti op de foto staan, zeggen nu dat foto's van Katiki geluk brengen aan de dorpsgemeenschap omdat foto's langer blijven dan de smaak van het vlees. Ze vertellen erbij dat pangolines in de bush horen en niet op het vuur. Zo is Katiti een boodschapper van geluk voor de plaatselijke bevolking en van kennis voor de rangers van REST.

Tot zover dan de foto's en de verhalen om 2015 positief mee te beginnen.
Op 2 januari stappen Marjo, Liesbeth en Bertie in het vliegtuig naar Zuid Afrika om - surprise surprise - linea recta naar Kruger te verkassen. Deze keer blijven Marjo en Liesbeth voor maar liefst 6 weken.
Dat zal ongetwijfeld weer enkele boeiende en wat meer persoonlijkere blogafleveringen opleveren.

Drie olijke olifantjes tuimelen de feestdagen door

Drie dollende olifantjes in Dublin-Zoo en ze zijn nog familie ook. Ze hebben namelijk alle drie dezelfde vader, de bul Oepali, die oorspronkelijk uit Zurich komt. Hij zag daar het daglicht voor het eerst op 14 november 1994. Oepali blijkt een potente vent te zijn en een aanwinst voor de Ierse dierentuin.De moeders van de 3 dollende kleuters zijn respectievelijk Bernadine, geboren in Blijdorp Rotterdam op 16 juni 1984, haar oudste dochter Jasmine, die ook in Blijdorp ter wereld kwam op 25 november 1990, en haar kleindochter, Anak, eveneens geboren in de Rotterdamse dierentuin Blijdorp en wel op 26 juli 2003.

Het is dus een zeer hecht gezinnetje, mag je wel zeggen.

Misschien is het omdat de 2 jochies en het meisje zoveel gemeenschappelijke genen hebben meegekregen dat ze het zo goed met elkaar kunnen vinden. In ieder geval leven ze en spelen ze vredig samen.



In vrede samen leven en samen spelen: een mooie kerstgedachte toch?
Iedereen dankend voor de goede wensen, maak ik nu ook graag gebruik van de gelegenheid om alle trouwe bloglezers een sfeervolle en vredige kerst toe te wensen en een gezond en voorspoedig nieuw jaar vol van zinvolle ervaringen.

Olifantje met leeuwenmoed

Een jong olifantje is op de een of andere manier van de kudde verwijderd geraakt. Het is verdwaald of houdt het, al puberend, even voor gezien bij zijn moeder en zijn al te betweterige tantes in Norman Carr Safaris Chinzombo Camp. Dan komt het onverwacht in een penibele situatie en moet het - op leven en dood - opnemen tegen een groep van maar liefst 14 hongerige leeuwinnen, die in het dier een malse prooi zien. Eén tegen veertien is geen gelijke strijd, toch weet de puber zich te handhaven en - belangrijker - aan zijn belagers te ontkomen.

Het bizarre voorval gebeurde in een wildpark in Zambia en werd toevallig gefilmd door een journalist uit New York. Voor de gids was het een unieke gebeurtenis, hij was al 30 jaar aan het werk in het park en had nog nooit zoiets gezien.

Wanneer het over 'overleven' en 'vitaliteit' gaat, blijken dieren over fenomenale strategieën te beschikken, zeker wanneer zij in levensgevaar zijn. In ieder geval staat dit kleintje zijn mannetje. Vechten, vluchten en schijndood liggen zijn de drie basis strategieën in de dierenwereld om het er in benarde situaties levend vanaf te brengen. Mensen zouden deze primitieve en instinctieve reacties, althans in aanleg, ook nog bezitten. Het zijn evolutionair ontwikkelde basishoudingen die er voor zorgen dat soorten overleven. Het verschil met dieren is, dat mensen complexer zijn omdat mensen stressvolle, levensbedreigende situaties op kunnen slaan en onthouden, ook wanneer ze niet meer relevant zijn. Mensen beschikken naast hun primitieve reflexen ook over een ongebreidelde fantasie en een onbegrensd voorstellingsvermogen, waarmee angsten gecultiveerd kunnen worden. Dit laatste zou, volgens evolutiepsychologen, theoretisch gezien de aanleg voor onredelijke angsten bij mensen verklaren.

Dieren kennen geen 'gecultiveerde' angst. Wel kennen zij, instinctief of aangeleerd, de vrees voor gevaar. Evolutionair is die vrees voor gevaarlijke situaties een succesvolle aanpassing, want eenmaal bekend met gevaar kunnen zij daarop succesvol reageren. Hun reacties zijn dan vechten, wanneer ze de situatie aankunnen, vluchten wanneer het gevaar te groot is en zich schijndood houden of camoufleren wanneer ze geen ander verdedigingsmechanisme hebben. Mensen schijnen vanwege culturele aanpassingen en hun psychische complexiteit moeilijker terug te kunnen vallen op primitieve verdedigingsmechanismen. Dit zou dan, omdat gevaren niet juist ingeschat kunnen worden of dreigingen niet goed gerelativeerd worden, tot onaangepaste angsten bij mensen leiden.

In het volgende filmpje, dat Femke Roos stuurde, rekent het dappere olifantje, met een uitgebalanceerde mix van aanvallen en vluchten, effectief af met zijn belagers. En wat typisch is voor de dierenwereld, althans in het wild, zij zijn het voorval vlug 'vergeten'; zij lijken er, anders dan mensen, geen last meer van te hebben wanneer de onfortuinlijke en levensbedreigende situatie voorbij is. Zo heeft 'vergeten', evolutionair gezien vanuit het perspectief van 'overleven', ook zijn voordelen en draagt het bij tot moed.
Het olifantje blijkt de klassieke, filosofische definitie van moed aan de dag te leggen. Volgens Aristoteles is 'moed' namelijk het tegenovergestelde van angst en de juiste balans tussen 'overmoed' - aanvallen - en 'lafheid' - weglopen -.



Het olifantje is inmiddels weer herenigd met zijn kudde.

Cultureel Sri Lanka

Na de natuurlijke en wat primitievere omgeving in het zuiden van Sri Lanka en de avonturen in het natuurpark Uda Walawe kom ik terug in het drukke stadsleven van Colombo.
Jayantha en zijn vrouw Christine introduceren mij allervriendelijkst in de CSC, de Colombo Swimming Club. Dat is een erg comfortabele accommodatie aan de Galle Road, een koloniale erfenis uit de jaren -30 toen Sri Lanka nog Ceylon heette. Voornamelijk Engelsen zochten in die tijd een plaats waar ze 'in den vreemde' samen konden komen om hun Engelse traditionele sociale leven een tweede thuis te geven. CSC was ( en is ) zo'n plaats. Het hotel ligt fraai aan zee en tegelijk vlak bij het drukke stadscentrum.


Over de spoorlijn, die Colombo met Galle verbindt, toetert met grote regelmaat een op kolen gestookte trein voorbij.



Het is de bedoeling om de laatste week in Sri Lanka 'cultureel' door te brengen. De oude hoofdstad van de koningen van Kandy ligt 116 km ten noorden van Colombo. Als ik van te voren de reisgidsen had gelezen, was me aardig wat rugpijn bespaard gebleven. Je moet NOOIT als stijve Hollander zulke afstanden per tuk-tuk afleggen, je bent er namelijk te groot voor. Het was mooi weer en je hebt tijd zat op vakantie dus, dacht ik; waarom niet? Zes uur zat ik opgevouwen op het achterbankje. Het aardige was wel, dat de bestuurder bij bijna ieder stalletje stopte waar inlandse vruchten aan de man worden gebracht. Ongekende kokosvruchten, andere exotische fruitsoorten met onuitsprekelijke namen en heerlijk verse cashewnoten stapelden zich op. Het was juist ananasseizoen en die smaken hier langs de weg aanmerkelijk beter dan uit een Hollandse supermarkt.

Het Pinnawala Olifanten Weeshuis is de eerste serieuze stop onderweg. Het weeshuis is op advies van de overheid gesticht in 1975 om verweesde olifanten te verzorgen en te beschermen. Mede vanwege de versnippering van hun leefgebied dolen heel wat eenzame dikhuiden in en rond de wouden van Sri Lanka. Momenteel heeft Pinnawala de grootste kudde in gevangenschap levende olifanten ter wereld. Dagelijks wordt de hele kudde naar de aangrenzende rivier begeleid om te drinken en baden. Dat is een enorme toeristische attractie. In 2011 telde het weeshuis 88 olifanten waarvan 37 bullen en 51 koeien van 3 generaties.
Het boeddhisme is traditioneel respectvol voor de natuur.

De Culturele Driehoek van Sri Lanka is een op zijn kop staande driehoek met Kandy, als hoofdstad van het laatste onafhankelijk koninkrijk van het land, in het zuiden. Kandy ligt hoog in de bergen en heeft door haar strategische ligging meer dan twee eeuwen de Portugese, Hollandse en Engelse kolonisten kunnen weerstaan. Uiteindelijk is het gevallen voor de Europese overmacht, maar zij heeft haar rijke boeddhistische cultuur weten te bewaren. Jaarlijks vindt hier het Festival van de Tand van Boeddha plaats.

Onderweg van Kandy naar Dambulla en Sigiriya passeren we Matale. Matale staat bekend vanwege haar bijzonder kleurrijke hindoeïstische tempel. Het hindoeïsme kent honderden goden en godinnen, die verschijnen in heel veel verschillende gedaanten, waarbij olifanten en koeien heel populair zijn. De tempel is daar binnenin en van buiten uitbundig mee versierd. Die bonte kleurrijke verzameling van goden levert een heel aantrekkelijk schouwspel op.
Sri Lanka heeft een multiculturele samenleving. Naast het overwegend voorkomende boeddhisme kent het land van oudsher ook het uit India afkomstige hindoeïsme en verder komt ook islam en christendom voor.


Maar de oudste papieren heeft hier het boeddhisme.
De rotstempel van Dambulla - sommige afbeeldingen dateren van de eerste eeuw vóór de christelijke jaartelling - imponeert met een enorm aantal gebeeldhouwde bodhisattva's, goden en godinnen en meer dan levensgrote sculpturen van de liggende Boeddha. Bijzonder is dat die duizenden jaren oude tempelplek tot op de dag van vandaag nog bezocht wordt door talrijke pelgrims. Van over de hele wereld komen dagelijks vrome pelgrims naar Dambulla.

De natuur is prachtig in het hart van Sri Lanka, hoogvlakten waar de befaamde Ceylonthee verbouwd wordt, afgewisseld met laagvlakten en uitgestrekte meren, daar tussen door wouden en bossen, waarin kleine dorpjes liggen.

In het geografische middelpunt van het eiland ligt een antieke pagode met een boeddha-tempeltje en een oude bodhiboom of banyan tree, een loot van de bodhiboom uit Bodhgaya. Dit is een snelgroeiende boom met luchtwortels, die wel 30 meter hoog kan worden. De opvallend gevormde bladeren hebben een "druppelspits", waarvan men aanneemt dat die zorgen voor de snelle afvoer van regenwater.
De bodhiboom is inheems in India en Sri Lanka. In het boeddhisme is de bodhiboom een heilige boom, omdat Gautama Boeddha, de stichter van het boeddhisme, onder de bodhiboom uit Bodhgaya, gelegen in de Indiase staat Bihar, zijn verlichting ( bodhi = verlichting ) bereikte.

In Kandy ontmoet ik Lakshman Hewa, taxichauffeur van Lucky Tours. Wijs geworden van de tuk-tuk ervaring toer ik met hem in zijn comfortabele wagen naar bezienswaardigheden, Ayurvedische kruidentuinen, fantastische logeeradressen en bovendien maakt hij me veel duidelijk over zijn cultuur.

Onderweg is het genieten geblazen van het landschap en de overweldigende natuur. We passeren een klassieke bruiloft, die naar oude gewoonte volgens lokale gebruiken in een daarvoor bestemd tempeltje gevierd wordt. Hierbij wordt het heilige huisje versierd met slingers die in de omgeving groeien. Familie, vrienden, buren en bekenden worden gastvrij uitgenodigd en getrakteerd op copieuze maaltijden, die opgediend worden onder muzikale begeleiding van een orkestje met traditionele trommelaars.
Lakshman rijdt me vervolgens naar Heritance Kandalama, een verbluffend in rotsen gehouwen resort aan Amaya Lake.

Een wereldplek waar tijdens de lunch op het terras alle reisstress onmiddellijk omslaat in een zalige verrukking.

Up to Thaligamayaya

Jayantha Jayewardene is trustee of met een keurig Nederlands woord curator van de Biodiversity and Elephant Conservation Trust, kortweg BECT genoemd. Hij zet zich vooral in voor het menselijke aspect van de human-elephantconflicten. Hij steunt weduwen van slachtoffers, die overleden zijn door conflicten met olifanten. Hij zorgt ervoor dat kinderen, die in afgelegen gebieden wonen, gratis schoolmiddelen krijgen om onderwijs te kunnen volgen en hij probeert de plaatselijke plattelandsbevolking te betrekken in oplossingen voor de problemen, die olifanten in het wild veroorzaken. Kortom een man met een missie.

Vandaag komt hij met een chauffeur mij ophalen in Udawalawe om de projecten te gaan opzoeken, die hij en zijn BECT samen met Marjo en zijn MHEF gerealiseerd heeft. Thaligamayaya ligt echt in de middle of nowhere, ver van de drukke en verstedelijkte gebieden aan de kust. We rijden kilometers ver de jungle in over hobbelige en zanderige paadjes, die in de regentijd veranderen in slipgevaarlijke riviertjes en kleine stroomversnellingen. Hier leven de mensen met en van de natuur, zij delen hun gebied met het territorium van de wilde olifanten.

Om de overlast van de olifanten zo veel mogelijk tegen te gaan, trekken ze samen op. Er worden boomhutten gebouwd om een groot gebied te kunnen overzien en om op de uitkijk te gaan of er olifanten in aantocht zijn. Via deze boomhutten die overal in de landbouwgebieden verspreid staan waarschuwen de boeren elkaar voor naderende olifanten, die zij dan proberen af te schrikken met vuurwerk en knalpotten. De boomhutten worden vooral heel vroeg in de ochtend bemand, dan zijn olifanten op zoek naar een 'makkelijke hap'. Een boerenakker vol verse mais en malse kool is een luilekkerland voor 'gemak zoekende' olifanten.

BECT heeft in 2008 de samenwerking gevonden met MHEF. Samen werken zij aan het human-elephant conflict in Sri Lanka. Waar BECT zich toelegt op het uitvoeren van speciale projecten ten bate van degenen die slachtoffer geworden zijn van de rooftochten van de wilde olifanten, daar is de MHEF vooral gericht op de bescherming en de instandhouding van de wilde olifantenpopulatie. Samen hebben Jayantha en Marjo nu een drietal projecten op locatie gerealiseerd.

Een daarvan is de aanleg van een brug over de Kuda Oya rivier die door het dorp Thalagamaya stroomt in Galpaya aan de westgrens van het Udawalawe National Park. De brug is werkelijk een weldaad voor de bewoners van die streek; kinderen moesten vooral in de regentijd kilometers ver omlopen om naar school te gaan. Nu is de verkorte verbinding tussen de beide rivieroevers een tijdwinst van jewelste, die de mensen aan beide kanten ten goede komt. Aan de kosten voor het bouwen van de brug, die 3.5 miljoen rupees( ruim 20.000,00 euro ) bedragen, heeft de MHEF voor een aanzienlijk deel kunnen bijdragen.

Een tweede project van BECT met financiële steun van MHEF is het gemeenschapshuis, dat in 2009 gebouwd is voor de dorpen in het Galpaya gebied ten westen van het Udawalawe National Park. In dit dun bevolkte gebied liggen de verschillende kleine woonkernen ver uiteen. Openbaar onderdak, waar mensen uit de hele omgeving kunnen samenkomen heeft een sterke socialiserende impuls aan de regio gegeven. Van het gebouw wordt gebruik gemaakt voor gemeenschappelijke bijeenkomsten, scholing, feesten en partijen. Met realisatie van dit gebouw was 3 miljoen rupees gemoeid, omgerekend ruim 18.000,00 euro.
·

Tenslotte hebben BECT en de MHEF de handen ineen geslagen met het oprichten van twee 'electric fences', die enorm hebben bijgedragen aan rust en de veiligheid van de bewoners in de regio rond het Bundala National Park. Deze omheiningen waarborgen de scheiding tussen wilde olifanten en het land waar de boeren hun gewassen op telen. Zij zijn opgericht langs de routes waar de olifanten dagelijks gebruik van maken tijdens hun zoektocht naar voedsel. De electrische spanning op de draden weerhoudt de dikhuiden om van hun pad af te wijken. Kosten van dit project 3.87 miljoen rupees, 25.000,00 euro.


Nieuwsgierig geworden door de vele tot de verbeelding sprekende verhalen van mijn broer is het voor mij een mooi en waardevol avontuur geweest deze projecten ter plekke te bezoeken. Wat mij vooral getroffen heeft is de inzet en de moeite die de beide organisaties zich getroost hebben om mensen en dieren - zo afgelegen en 'vergeten' door de 'snelle wereld van het grootkapitaal' - een steun in de rug te geven in hun harde en ongelijke strijd om hun bestaan.

Een mooi voorbeeld hoe kleinschalige hulp effectief kan bijdragen aan een serieus probleem.
Bij het bezien van de plaquettes aangebracht bij de brug en het gemeenschapshuis was ik in stille bewondering getuige van een paar en mooie projecten, weergaloos in hun eenvoud en 6 jaar na dato nog steeds in een puike conditie.

Wie dergelijke projecten een warm hart toedraagt kan aan een van beide organisaties of aan allebei zijn steun betuigen met een bijdrage door een donatie te storten. Daarvoor kunt u de site van DECT bezoeken of de site van MHEF.

Elephant Transit Home, Udawalawe

De olifanten, die opgevangen zijn in het ETH krijgen drie maal daags hun portie melk. Ze worden daar opgevangen omdat ze alleen en verweesd door de jungle doolden, ze iets mankeren of omdat ze een ongeluk hebben gehad, soms in conflict met lokale boeren. Bij het ontbijt, de lunch en het diner staat weliswaar iedere dag hetzelfde gerecht op het menu, maar de baby's, de ouderen en de volwassenen, ze zijn allemaal gek op hun portie melk. De baby's moeten vaak wel even wennen aan de trechter en de slang, maar als ze het door hebben, dan snappen ze het ....... á la Johan Cruijff.
Er huizen ongeveer 40 dieren, meer dan in voorgaande jaren, mogelijk samenhangend met hun slinkend leefgebied.


Het voeren van de olifanten is hier ter plekke een top-attractie. Op alle drie de voedertijden is er veel belangstellend publiek op de tribune te vinden. Na het eten wordt er door de hele kudde een modderbad genomen. Samen eten en samen badderen dat is versterkend voor het groepsgevoel en helend voor de getraumatiseerde dieren. Het er naar kijken schept bij de Sri Lankese bevolking een band met de dieren. Sri Lankezen zijn dol op hun olifanten.
Na het eten nog een half uurtje aanmodderen en dan is de show-van-de-dikhuiden-familie over.



In het ETH ontmoet ik dr. Vijitha Perera, een zeer aimabele man, die als wildlife dierenarts verbonden is met het ETH en het Udawalawe National Park. Ik kan hem een copy van 'Oerkracht in 't wild' overhandigen, een documentaire die onder PLUK Media met financiële steun van de Marjo Hoedemaker Elephant Foundation en de Stichting Vrienden van de Olifant tot stand gekomen is. Deze documentaire is op TV te zien geweest en zal ook via National Geografic vertoond gaan worden. Hierin wordt het verhaal verteld over het Human-Elephant confict in Sri Lanka en is bedoeld om middelen in te zamelen om een olifantenhospitaal te realiseren bij het Elephant Transit Home. De documentaire is hier in en om Udawalawe opgenomen en dr. Vijitha speelt er samen met Marjo Hoedemaker een belangrijke rol in.

Het is eind van de middag wanneer dr. Vijitha me vertelt dat hij op zoek is naar een fishing cat, die hij behandeld heeft omdat die gewond werd aangetroffen in het aangrenzende park. Hij is erg toegewijd wanneer het om wildlife gaat en met name is hij zuinig op de 'vissende kat' omdat het dier op de rode lijst met bedreigde diersoorten staat. Hij heeft hem na de behandeling een 'collar' omgedaan, die signalen uitzendt, zodat hij gedetecteerd kan worden. Hij vraagt me of ik zin heb met hem en het team op pad te gaan om de zeldzame kat op te sporen en te zien hoe het met het dier gaat. Met beide handen grijp ik de unieke gelegenheid aan om een kijkje achter de schermen van het Udawale park te kunnen nemen.

Ik ben erg benieuwd naar de fishing cat, ik heb nog nooit van het dier gehoord, laat staan dat ik hem ooit gezien heb. Het blijkt dus om een vissende kat of viskat te gaan. Dat is een wilde katachtige die voorkomt in Zuidoost-Azië, India en Sri Lanka. Het dier is samen met de platkopkat de enige katachtige die een belangrijk deel van zijn voedsel in het water vindt. Omdat zijn klauwen kleine, slecht ontwikkelde zwemvliezen hebben en het dier zijn tenen kan spreiden, kan hij zich makkelijker voortbewegen over drassige grond. Hij heeft een lang lichaam en een kort staartje. Het dier wordt 57 tot 85 centimeter lang en 4 tot 14 kilogram zwaar. Ik kijk goed rond en denk mee te kunnen helpen zoeken, maar ik hoor van dr. Vijitha dat het een nachtdier is, dat zich bij daglicht schuilhoudt in de bosjes.

Ondertussen geniet ik van het prachtige park. Het is bekend om zijn enorme biodiversiteit van verschillende zoogdieren, vogels, vissen, reptielen en amfibieën, maar ook wilde jasmijn, Ceylon ebbenhout bomen, Haldina en Ceylon satijnhout bomen. Het park heeft een flinke populatie olifanten. Er komen luipaarden voor en lippenberen, die ik niet te zien krijg. Wel heel veel gevlekte herten, grijze reuzeneekhoorns, otters, waterbuffels en wilde zwijnen.
In het landschap worden grote open glooiende velden afgewisseld met dichte jungleachtige begroeiingen. In de verte ontwaren we een enorme kolonie pelikanen. Het wordt langzaamaan al donker zonder dat de fishing cat is gevonden.


Wat me nog het meest is opgevallen zijn de grote aantallen pauwen. Het is een beetje een vreemde ervaring om te ontdekken dat pauwen dus ook 'gewoon' wilde dieren zijn. Ik associeer ze eerder met tuinen en parken dan met wildreservaten. Pauwen zijn eigenlijk heel grote vogels, ze vliegen uitstekend en rusten net als kippen graag op een hoge plaats. Bij het vallen van de avond zien we de prachtige vogels in de bomen zitten. Het regent lichtjes en de ondergaande zon zet de jungle in een roze gloed, hun staarten lijken fonkelende watervallen van schitterende kleuren.

De pauw is waarschijnlijk de oudste siervogel en staat bekend als de vogel met de honderd ogen, ogen die volgens de mythologie de zon, de maan en de sterren van het universum zouden representeren. Pauwen komen voor in oeroude volksverhalen, daarin horen pauwen bij de liefde en bij de goden. Veel mensen geloven dat het geluk brengt een pauwenveer te vinden. De pauw staat onder meer symbool voor onsterfelijkheid, trots en wedergeboorte. In de christelijke traditie staan de vele staartogen voor het alziend oog van God. In China en Japan is de pauw de heilige vogel van de genade en staat voor een dusdanige empathie, dat het zou sterven van verdriet wanneer zijn partner overlijdt. In het Keizerrijk China en in Mandsjoerije was een pauwenveer op de hoed een hoge onderscheiding.

Wilde pauwen leven in de oerwouden van tropisch Azië. Ze verblijven het liefst dicht in de buurt van water. Er blijken twee soorten pauwen te bestaan: blauwe en groene.
De blauwe die in India en Sri Lanka in het wild voorkomt en de groene pauw die in Maleisië, Indochina en op het eiland Java leeft.

Kenmerken van de groene pauw: Grote schubvormige veerpatronen op de hals. Groene pauwen zijn veel schuwer dan blauwe pauwen en laten zich in tegenstelling tot de blauwe soort zelden in de buurt van menselijke woningen zien. Bovendien zijn groene pauwen niet zo goed bestand tegen de winter.

Op weg naar Udawalawe

Al op de eerste dag dat ik in Colombo arriveerde belt Jayantha Jayewardene me op. Jayantha is een curator van het Biodiversity and Elephant conservation fonds en de Singalese vriend van Marjo die samen met de MHEF van Marjo enkele duurzame sociale projecten gerealiseerd heeft in het Ratnapura District.
De projecten ondersteunen diegenen van de lokale bevolking, die met grote regelmaat te lijden hebben van oprukkende olifanten in het wild. Daarbij vernielen olifanten de oogst, waar zij het hele jaar voor gewerkt hebben en soms ook nog hun schamele huisjes. Er speelt zich daar diep in de bossen en ver van de 'bewoonde wereld' een serieus human-elephant conflict af, waarbij regelmatig aan beide zijden doden te betreuren zijn. Jayantha focust vooral op de menselijke aspecten bij het human-elephant conflict. Hij zet zich in voor schoolkinderen uit de afgelegen dorpen, die de dupe zijn geworden van aanvallende olifanten. Met zijn fonds voorziet hij hen jaarlijks van schoolboeken en schrijfmateriaal. Ook wordt er geholpen om de door olifanten vernietigde huisjes weer op te bouwen.

Het is mijn bedoeling om die projecten, die Marjo en Jayantha hebben gerealiseerd voor de plaatselijke bevolking, te bezoeken. Jayantha helpt me met de nodige reisinformatie en met goede adviezen voor onderweg. Ik wil vooral met openbaar vervoer reizen zodat ik iets meekrijg van de couleur locale. 'Val niet in slaap in de trein of de bus, pas op je bagage en pas op je portefeuille! Pas op voor boeven met mooie praatjes!' Over dat laatste maak ik me nog de minste zorgen, tot op heden heb ik alleen maar aardige en behulpzame mensen ontmoet.
Ik reis met de trein naar Galle, blijf daar een paar dagen om de sporen van de Nederlandse Kolonisten na te wandelen, en reis dan verder met de bus naar Udawalawe, waar ik in het Elephant Transit Home een afspraak heb met dr. Vijitha, de dierenarts van het ETH. We spreken af dat Jayantha me in Udawalawe op komt halen om de projecten op locatie te gaan bezoeken; die zou ik alleen nooit hebben kunnen vinden volgens hem.

Het aan zee en in het centrum gelegen beroemde koloniale Galle Face Hotel blijkt een prima locatie om te acclimatiseren in Sri Lanka. Heel comfortabel en gerieflijk allemaal, een mooie start om de reis naar Galle te ondernemen. De treinreis over een afstand van ruim 100 km hemelsbreed langs de prachtige kustlijn duurt ongeveer 4,5 uur. Ik reis 2e klas, achteraf blijk ik een kaartje voor de 1ste klas te hebben. Het mocht de pret niet drukken, de stomende locomotief dendert in een behoorlijk vaartje langs de mooiste plekken. Ook passeren we het gebied dat op de 2e kerstdag van 2007 door een verwoestende tsunamie getroffen is. Hier lijkt toch nog niet alles weer opgebouwd, er staan nog veel golfplaten hutjes, die als bewoning moeten dienen voor de plaatselijke vissersbevolking. Er heerst wel weer veel bedrijvigheid. Iets voorbij Galle, op weg naar Unawatuna, 'staan' de fameuse steltvissers in het water. Een fascinerend schouwspel.

Foto Ulrich Lambert / National Geographic Photo Contest

Steltvissen is een typische vistechniek in Sri Lanka. Het is een hoogstandje, dat nogal wat vraagt van de motorische vaardigheden van de vissers, zij zitten op een plank, de 'petta', die is vastgebonden aan een verticale paal die in het koraalrif staat.

Na enkele dagen zon, zee en strand in Unawatuna staat een busreis van 140 km naar Udawalawe op het programma. Benieuwd naar de reisduur hoor ik over 2,5 per auto en 6,5 uur per bus. Ik hou het op 'slow traveling'. Overstappen in Matara en Embilipitiya blijkt tricky. Hoe dieper het binnenland in, des te minder mensen die Engels spreken. Ik rol mijn veel te grote koffer tussen eindeloos veel bussen, die bumper aan bumper geparkeerd staan. Er wordt van alles gerookt, gekookt, verkocht en geroepen op de wel heel druk bevolkte busstations. Gelukkig blijkt Udawalawe een bekende bestemming. Ik zie het plotseling in Europese letters op een bus staan. De chauffeur blijkt het Safari Village Hotel van Udawalawe zelfs te kennen, dat Jayantha voor me geboekt heeft.

Opgelucht wring ik me met bagage naar binnen, volgens mij zijn de bussen hier kleiner dan in Europa. Ongetwijfeld aangepast aan de lengte en omvang van de lokale bevolking.
Het laatste uur van de hele dag bussen breekt er een enorme regenbui los. Niemand lijkt onder indruk van die gigantische hoosbui. De parasol dient gewoon als paraplu en het leven gaat gewoon verder. De temperatuur blijft rond de 30 graden hangen. Dus vlug nat en ook weer vlug droog. Het giet nog pijpenstelen als de bus keurig voor de ingang van Safari Village Hotel stopt. Er rent meteen iemand van het hotel naar buiten met een paraplu. Ze hadden op me gewacht. Dat is nog eens een hartelijk welkom.
Het blijkt een kleinschalig, eenvoudig en knus resort. Er is nog een Duits stel met een kindje, verder kom ik alleen een enorme ( ongevaarlijke ) watervaraan van circa anderhalve, twee meter tegen op weg naar mijn kamer.

Onbekend met het feit dat het Elephant Transit Home op wandelafstand van het resort ligt, laat ik me de volgende dag met de tuk-tuk naar het ETH brengen. In nog geen 5 minuten ben ik er. Om 13.00 uur is de feeding-show. Buitenlandse toeristen betalen omgerekend ongeveer 3,50 euro entree en steunen daarmee het voedselproject voor de olifanten.



Het zijn allemaal olifanten, die het in hun eentje niet konden redden in het wild en die tijdelijk opgevangen worden in het Olifanten Doorgangs Huis. Zij krijgen 3 maal daags een rantsoen melk. De kleinste olifantjes zijn het eerst aan de beurt, zij weten de weg wel te vinden en eenmaal gedronken, dan willen zij het nog wel eens een tweede keer proberen. Wanneer ze aangesterkt, doorvoed en weer gesocialiseerd zijn, gaan ze terug naar het naburige Nationale Park.

Colombo Zoo

Colombo is weliswaar niet officieel de hoofdstad van Sri Lanka, maar het is met zijn bijna 650.000 inwoners onmiskenbaar de grootste stad van het eiland en het economisch centrum van het land. Kotte is de hoofdstad van de eilandstaat Sri Lanka. In Azië is Sri Lanka een van de economisch welvarende landen. Dit is vooral te danken aan de nijvere instelling van de Sri Lankees; er is een actieve middenstand, die hecht aan zelfstandigheid en financiële onafhankelijkheid. Toch wordt Sri Lanka gerekend tot de ontwikkelingslanden met een laag gemiddeld inkomen.
Sinds 2009 is er een fragiel bestand in de strijd tussen de Singalezen, de meerderheid van de bevolking, en de Tamils, een etnische minderheid in het Noorden.

Mede dankzij deze recente politieke rust geniet het land van weer een toenemende toeristische belangstelling. De natuurlijke schoonheid van Sri Lanka, de tropische bossen, stranden en het landschap, evenals zijn rijke culturele erfgoed, maken het een wereldberoemde toeristische bestemming. Het 'schitterend eiland' herstelt langzaamaan ook van de tsunami, die vooral het zuidwestelijke deel op 26 december 2004 zo desastreus getroffen heeft. Het eiland heeft een tropisch klimaat met natte moessons. In het noordoosten duurt de regentijd van december tot maart en in het zuidwesten van mei tot oktober, waar ik net een flinke natte staart van meekreeg. De temperatuur is daarbij heel aangenaam, zo rond de 30 graden. Vochtig en warm dus.
Het eiland kent een weelderige vegetatie met een enorme biodiversiteit. Zo groeien er bijvoorbeeld meer dan 20 verschillende soorten bananen en heb ik er fruitsoorten gegeten, waarvan ik het bestaan niet vermoedde.

Na een enerverende rit door de grootstedelijke verkeerschaos met het plaatselijke vervoermiddel, de tuk-tuk, kom ik aan bij de National Zoological Gardens of Sri Lanka, de Colombo Zoo of te wel de Dehiwala Zoo.
De tuin is opgericht in 1936 en is daarmee een van de oudste dierentuinen van Azië. De 1,5 miljoen bezoekers, die de tuin jaarlijks trekt rechtvaardigen het bestaansrecht van het park als populaire attractie.
Prominent en vooraan in de 10,1 ha grote tuin trekt een flinke vijver met een enorme kolonie pelikanen de aandacht. Deze vogels zijn inheems in Sri Lanka. Ze vallen op omdat ze zo'n grote groep vormen en omdat ze vrij rondvliegen; met een vleugel spanwijdte van 3 meter is dat een imponerend gezicht. Zij behoren tot de grootste vliegende vogels. Ook naast de gezamenlijke jacht zijn pelikanen sociale vogels. Ze broeden in kolonies, waar ze dicht op elkaar zitten. In gevangenschap komen ze pas tot broeden als ze minstens met z'n achten zijn.

Pelikanen golden in het vroege christendom als symbool van opofferende moederliefde. "Moederpelikanen" werden afgebeeld met een door henzelf opengepikte borst, waardoor de jongen met bloed gevoed konden worden. De pelikaan heeft een lange snavel en een keelzak waaruit hij de jongen voert met halfverteerd voedsel dat roodkleurig is. Bepaalde pelikanen hebben in de broedtijd een rode vlek op krop en keelzak die op een bloedende wond lijkt. Deze waarnemingen hebben tot het volksgeloof geleid dat de pelikaan zijn borst openpikt om met zijn eigen bloed de jongen te voeden.



De populaire dierentuin heeft veel te bieden, onder meer een uitgebreid aquarium, een vlindertuin, een zeeleeuwen bassin waar bezoekers de dieren kunnen voeren en verschillende locaties waar inlandse olifanten ten tonele worden gevoerd ter kennismaking en tot vermaak.

Er is een groot olifantencomplex in aanbouw, waarbinnen de geliefde dikhuiden te zijner tijd zich vrij kunnen verplaatsen. Er is ruimte genoeg voor een olifantenarena. Tot op dit moment staan ze nog als wilde en gevaarlijke dieren aan de ketting en dat doet een beetje vreemd aan, omdat in veel Aziatische landen als Thailand en India olifanten vaak gedomesticeerd zijn en als hulp in de bosbouw functioneren.
De bul hiernaast op de foto mag onder het toeziend oog van 3 oppassers zijn dagelijks bad nemen. Hij is met zijn enorme slagtanden het lievelingetje van het publiek. In tegenstelling tot hun Afrikaanse soortgenoten hebben bij de Aziatische olifanten alleen de bullen slagtanden. Bij Aziatische olifantkoeien ontbreken de ivoren slag- of stoottanden.

John Hagenbeck, die de Dehiwala Zoo van Colombo begon, kwam uit een familie van dierencircus eigenaren. Op een oppervlak van 5 acres verzamelde en hield hij dieren voor de handel. Deze maat werd voornamelijk gebruikt voor de vlaktemaat van landbouwgrond. De gedachte achter de waarde van de vlaktemaat is dat het een man met een os ongeveer één dag kost om het te ploegen. In 1936 werd de tuin overgenomen door de overheid en uitgebreid tot de de huidige omvang van 22 acres. De Zoo van Colombo is beroemd in de dierentuinwereld vanwege haar landschappelijke tuinarchitectuur en enorme variatie aan bomen. De grasvelden zijn omgetoverd in kleine bos- en boompartijen, die een natuurlijke omgeving vormen voor de gevarieerde diersoorten.

In deze tropische warmte lijkt een prachtige Aziatische kameel hier prima te gedijen. Hij doet zijn naam eer aan; het woord KaMeeL is afgeleid van het Arabische 'G-M-L', dat zoveel betekent als 'schoonheid'.
Er staat hier inderdaad een pracht exemplaar van een sierlijk beest.

Kamelen staan bekend om hun vermogen zich aan te passen aan grote temperatuurwisselingen. Ze gaan pas zweten wanneer hun lichaamstemperatuur boven de 40 graden komt en in de winter overleven ze met gemak Siberische temperaturen ver onder nul.

De wedergeboorte van een Grant old man in Tbilisi

Met het openen van haar poorten op 10 februari 1927 kon de dierentuin van Tbilisi in Georgië, dat indertijd deel uitmaakte van de voormalige Sovjet Uni, zich direct al verheugen in een grote interesse en belangstelling van de lokale bevolking. De tuin is centraal gelegen aan het Heldenplein - Heroes Square - van de hoofdstad van Georgië en huisvest meer dan 300 verschillende soorten dieren afkomstig uit Georgië en de rest van de wereld. Naast een grote variëteit aan exoten zoals vissen ( meer dan 100 soorten ), reptielen en insecten, bewonen olifanten, nijlpaarden en neushoorns het park. Hoefdieren als zebra's, kudu- en elandantilopes, wilde schapen, aardvarkens en een prezwalski paard leven op de zoo-savanne. Verder leven er leeuwen, tijgers, jaguars en van de apensoorten slingeren er gibbons en mantelbavianen rond.

De dierentuin voorziet met een klein pretpark op zijn grondgebied in speelruimte voor de stadskinderen.
De leefomstandigheden voor de dieren zijn naar hedendaagse normen niet meer optimaal. Ook is de locatie, in het hart van in de loop der jaren steeds drukker wordende stad, niet meer ideaal te noemen. Maar er wordt aan gewerkt.

Marjo was al eerder ( juli 2013 ) in Georgië in het kader zijn functie als EAZA mentor voor de dierentuin van Tbilisi. De Zoo heeft de ambitie toe te treden tot de prestigieuze Europese Gemeenschap van Dierentuinen.
Nu, in de 3e week van september is hij weer hier. Deze keer met een speciale opdracht: Operatie Grant.

Het begon allemaal ongeveer 2,5 jaar geleden. In de dierentuin van Tbilisi leefde een olifant koe met een zoon. Deze jonge stier zou naar voor een internationaal fokprogramma naar Europa gehaald worden. In ruil daarvoor zou een stier uit het Europese stamboek naar Georgië gaan ter verversing van de bloedlijn. Er heerste echter mond- en klauwzeer in Oost-Europa en transport van de dieren naar Europa was uitgesloten.
Er moest gezocht worden naar andere mogelijkheden om in Tbilisi de olifantenlijn in stand te houden.

Grant is 19 jarige stier uit de dierentuin van Jerevan, de hoofdstad van buurland Armenië, dat zo'n 300 kilometer van Tbilisi in Georgië afligt. Het dier heeft daar als symbool voor de stad Jerevan een zeer populaire status. Toch wordt er een transport op touw gezet om de olifant naar Tbilisi te vervoeren. Hier moest voor hem een nieuwe stal en een gloednieuw buitenverblijf gebouwd worden. Er worden kosten noch moeite gespaard om Grand een passende ambiance aan te meten.

Grant heeft echter al jaren serieuze tandproblemen. Zijn stoottanden zijn tot diep in de schedel ernstig ontstoken.
De stier is niet tam en niet gewend hands-on benaderd te worden. Binnen slurfbereik is hij zelfs levensgevaarlijk. Juist ook vanwege zijn tandproblemen is hij moeilijk benaderbaar voor verzorgers en dierenartsen. Overigens liet hij wel dagelijks door dierverzorgers het gat in zijn tand schoonspuiten.

Tijdens de jaarlijkse dierentuin conferentie van EAZA in Edinbrugh Zoo in september 2013 stond de problematische situatie waarin Grand verkeerde hoog op de agenda.
In de wandelgangen werden verregaande plannen gesmeed om Grant van zijn tandproblemen te verlossen.
'Operatie Grant' zou een niet alleen vanwege logistieke reden een lastig project worden, Grant is immers ook een moeilijk te behandelen patiënt. Er zou ruim 300 kilo aan apparatuur vanuit Londen naar Georgië ingevlogen moeten worden. Een professioneel team met een narcotiseur, die gespecialiseerd is grote dieren, zou op de been gebracht moeten worden. En wie zou er voor de kosten op moeten draaien? Grant had geen aanvullende verzekering voor de tandarts!

De financiering kwam al vrij snel rond. Waar een wil is, is een weg! Reis- en verblijfkosten van het hooggekwalificeerde technische team konden door de dierentuin van Tbilisi betaald worden, Lufthansa droeg de kosten van het vervoer van de apparatuur en de adoptieouders van Grant, een grote chocolade fabrikant uit Armenië, zou de salariëring van het technische team sponseren.

Afgelopen woensdag 17 september was het zover. Er lagen 10 flessen met 50 liter zuurstof voor Grant klaar. Grant werd voor 4,5 uur onder narcose gebracht. De operatie duurde van 09.30 uur tot 14.30 uur. Gelegen aan de monitor werd Grand behandeld met een boor, die een zichzelf respecterend bouwvakker niet zou misstaan. Geen reguliere 'kanaalbehandeling' dus. Er werd één slagtand-wortel verwijderd uit de kaakholte. Het verwijderen van de tweede wortel is uitgesteld tot over een half jaar, omdat anders de narcose te lang zou duren.
Grant ontwaakte weliswaar uit de narcose, maar het ontbrak de kolos aan kracht om de 5.000 kilo aan lichaamsgewicht op de been te krijgen. Daarmee werd de situatie behoorlijk precair voor het team behandelaars. Eenmaal uit narcose kon Grant met een onverwachte zwaai van zijn kop van 1.500 kilo of met zijn ijzersterke slurf levensgevaarlijk uithalen naar het overigens zeer toegewijde team.
Ondertussen werd - met ware doodsverachting - door het medische team onophoudelijk zuurstof, adrenaline en andere versterkende middelen toegediend om Grand weer op de been te krijgen.




Om op te kunnen staan dient een olifant eerst zijn voorbenen gebogen onder zijn lijf te trekken, dan moet hij met zijn achterlijf een slingerbeweging, een zogenaamde schwung, kunnen maken op om zijn achterbenen te kunnen gaan staan. Voor een gezonde sterke olifant vraagt dit al enige motorische vaardigheden. Voor een door narcose verzwakt dier is dit een enorme opgave. Het is ook heel ongebruikelijk dat een olifant meer dan twee uur ligt. Grand heeft uiteindelijk 13 uur in liggende positie doorgebracht. Voor het bedreven en gedreven team van dierenliefhebbers was het dertien uur met vereende krachten uitermate stressvol vechten voor het leven van een olifant.

Het was dan ook een enorme opluchting toen Grand uiteindelijk opstond en in een uiterst wankel evenwicht zijn balans vond. Dat de opgelopen spanning zich bij alle betrokkenen zich bijzonder emotioneel ontlaadde was dan ook geen wonder. Operatie Grant was geslaagd!



"Grant the elephant has successfully undergone surgery to remove a portion of infected tusk at Tbilisi Zoo in Georgia. British veterinary surgeons used an electric drill to extract the infected piece." meldde de plaatselijke pers, niet wetend wat zich allemaal achter de schermen aan voorbereiding heeft afgespeeld en wat voor een technische know how er aan te pas gekomen is.

De volgende dag was Marjo's eerste activiteit om Grant te bezoeken.
Hij zag dat Grant stond, hij zag zijn gezonde mest en hij zag dat het goed was.

Tour d'olifant

Vrijdag 4 september heeft Marjo met Rob Faber van de Stichting Vrienden van de Olifant een tour door Nederland gemaakt in het kader van de promotie van de film: Oerkracht in 't wild, die eind 2013 in Sri Lanka is opgenomen. In deze film wordt aandacht gevraagd voor het human-elephant conflict; de problemen die tussen boeren/burgers en olifanten ontstaan omdat zij beiden dezelfde gebieden bewonen. Olifanten plunderen de plantages en doen zich te goed aan de malse oogst, waar de boeren een heel jaar voor krom gelegen hebben en waar zij hun gezin en familie van moeten onderhouden.

Weggejaagde olifanten kunnen angstig en agressief worden.
Het is voor beide partijen een strijd om hun (voort)bestaan, waar aan beide zijde ( ook dodelijke ) slachtoffers vallen. De Marjo Hoedemaker Elephant Foundation steunt beide partijen. De boeren worden zo veel mogelijk tegemoet gekomen met praktische hulp om de schade aan hun landerijen te beperken en olifanten worden opgevangen in een tehuis waar zij kunnen revalideren, wanneer zij gewond zijn geraakt in de strijd met de boeren. Eenmaal hersteld worden zij weer naar de natuur terug begeleid. Daar horen zij thuis. Sri Lankezen zelf zijn vredelievend van aard en gek op het zachtaardige karakter van olifanten, ondanks dat olifanten vaak overlast veroorzaken.
Een mooi voorbeeld van de praktische hulp waarin de MHEF voorziet, is de 'electric fence', een afrastering met schrikdraad, waarmee de leefgebieden van olifanten en bewoners gescheiden worden.

Nu heeft de Stichting Vrienden van de Olifant de ambitie om in Sri Lanka een olifanten ziekenhuis te bouwen. Hierin worden dan de gewonde en getraumatiseerde dieren, dat zijn de kleintjes, die van hun moeder vroegtijdig gescheiden zijn, opgevangen, behandeld en geholpen om weer opnieuw in de natuurreservaten in groepsverband te kunnen overleven. De Marjo Hoedemaker Elephant Foundation ondersteunt dit plan. Een mooi project waar dieren en mensen wél bij varen.

Om landelijk aandacht te vragen voor dit project gingen Marjo en Rob donderdag 4 september de hele dag op pad om 7 dierenparken in Nederland aan te doen. In de parken van Emmen, Amsterdam, Arnhem, Rhenen, de Beekse Bergen, Mierlo en Amersfoort werden in totaal 32 olifanten bezocht. 'Meer dan ik er soms op een gewone dag in het Krugerpark zie', aldus Marjo.



Wanneer dit filmpje niet getoond wordt, probeer het dan met deze link.

Afgelopen vrijdag werd de film Oerkracht in 't wild voor een select gezelschap vertoond in het restaurant met de toepasselijke naam De Olifant van DierenPark Amersfoort.
Het was doodstil tijdens de bijna 60 minuten durende voorstelling. De beelden spraken voor zichzelf. Het probleem wordt in de film uitermate evenwichtig uit de doeken gedaan met respect en zorg voor beide partijen: mens en dier. De mateloze inzet van de Sri Lankezen om gewonde en verweesde olifanten te helpen is buitengewoon. Hun Boeddhistische levenshouding daarbij, waarin geweldloosheid een belangrijke rol speelt, dwingt ongewild een enorme bewondering af.

De film is opgenomen de televisieserie van NPO II 'Leven in de frontlijn'.
De eerste aflevering had de problematische situatie in Soedan als onderwerp. Zaterdag 13 september vindt de volgende aflevering plaats en heeft 'Oerkracht in 't wild' als onderwerp. Weliswaar op een enigszins ongebruikelijk tijdstip om voor de televisie te gaan zitten, namelijk om 16.00 's middags, maar alleszins de moeite waard. Het is een indrukwekkend verslag geworden van de plaatselijke inzet om het human-elephant conflict tot een minimum te beperken. In Sri Lanka op locatie opgenomen en door Marjo, als olifantdeskundige, van commentaar en achtergrond informatie voorzien.
Dat de film nu al als een 'historisch' document wordt gewaardeerd mag wel blijken uit de interesse die National Geografic ervoor heeft getoond. Oerkracht in 't wild gaat met een wereldwijde tournee een veelbelovende toekomst tegemoet, waarbij Marjo David Attenborough ongetwijfeld naar de kroon gaat steken.

De moeite waard dus om een zaterdagmiddag vóór 16.00 de weekendboodschappen in huis te hebben ........ en Nederland 2 in te schakelen. Voor wie dan echt niet kan, krijgt met de herhaling op vrijdag 19 september een 2e kans. Ook om 16.00 uur op Nederland 2.

Voorpremiére 'Oerkracht uit het wild'.

Voorpremière documentaire ‘Oerkracht uit het wild’ met Marjo Hoedemaker

Olifantenexpert Marjo Hoedemaker heeft een bijzondere band met olifanten en zet zich volledig in voor deze dieren in het wild.

Op vrijdagavond 5 september biedt DierenPark Amersfoort de gelegenheid om de documentaire ‘Oerkracht uit het wild’ in een voorpremiére te bewonderen in het park met toelichting van Marjo Hoedemaker. Marjo zal u meenemen op een wandeling door het human-elephant conflict in Sri Lanka en uitgebreid in gaan op vragen uit het publiek.

Door de toegenomen vraag naar ivoor gaat het al jaren steeds slechter met de olifantenpopulatie in het wild. Marjo Hoedemaker bezoekt regelmatig gebieden waar de problematiek tussen mensen en olifanten erg groot is. Naar aanleiding van zijn werkzaamheden heeft Pluk Media in samenwerking met de Marjo Hoedemaker Elephant Foundation en de Stichting Vrienden van de Olifant de documentaire ‘Oerkracht uit het wild’ gemaakt. ‘‘Met deze documentaire hopen wij de ‘human-elephant-conflicten’ in Sri Lanka onder de aandacht te brengen van een groter publiek’’, vertelt Hoedemaker. ‘‘Zo hopen wij op financiële steun voor een hospitaal voor getroffen olifanten in Sri Lanka.’’



De documentaire gaat op 5 september in voorpremière in DierenPark Amersfoort waar Marjo Hoedemaker meer dan vijftig jaar werkzaam is geweest. Nog steeds is hij zeer betrokken bij het park en in het bijzonder bij de olifantenkudde. De belangstellenden kunnen zich om 19.00 uur melden met hun ticket en zullen door Marjo worden opgewacht bij de Aziatische olifanten bij het Rijk der Reuzen. Vervolgens zal de documentaire worden gedraaid en kunnen de bezoekers de olifantenexpert vragen stellen. Voor deze bijzondere avond zijn een beperkt aantal toegangskaarten beschikbaar.
Voor € 8,95 per stuk kunnen er tickets worden besteld via de website van DierenPark Amersfoort.

Op de bres voor olifanten in Sri Lanka

De MHEF ( Marjo Hoedemaker Elephant Foundation ) staat in Sri Lanka bij de human-elephant conflicten zowel aan de kant van de burgers als de olifanten. In een belangenstrijd tussen mens en dier vallen soms helaas aan beide kanten dodelijke slachtoffers te betreuren.

Afgelopen december ( 2013 ) zijn Marjo en Liesbeth naar Sri Lanka geweest voor opnames van een documentaire over deze problematiek. De documentaire, die tot stand gekomen is door een samenwerkingsverband tussen PLUKMEDIA, de MHEF en de Stichting Vrienden van de Olifant, brengt deze problematische human-elephant conflicten op Sri Lanka onder de aandacht van een groter publiek.
De foto is van Liesbeth Funk-Hoedemaker

De film, die ook op tv te zien zal zijn, fondsen werven om een hospitaal voor getroffen olifanten op Sri Lanka te realiseren.

De trailer van deze film is hieronder te zien!




De volledige film is op 30 maart vertoond op het olifantfestival in Aalsmeer.

Op 5 september 2014 vindt de volledige vertoning - in een voorpremière - plaats in DierenPark Amersfoort. De voorstelling begint om 19.00 uur.
Deze voorstelling zal worden ingeleid en becommentarieerd door Marjo Hoedemaker. Wilt u zich aanmelden om de voorstelling bij te wonen, klik dan voor meer informatie deze link.

Wandelen voor wildlife

Op 4 oktober, Werelddierendag, wordt wereldwijd een Global March for Elephants and Rhinos georganiseerd om aandacht te vragen voor de sterke afname van deze iconische dieren en de (illegale)handel. De verwachting is dat het een grote mars wordt. De organisatie daarvan is in ieder geval groots opgezet, de olifant, de neushoorn en de leeuw waardig.

Op dit moment zijn er al meer dan 113 steden wereldwijd aangesloten die mee gaan doen. De mars hier in Nederland vindt naar alle waarschijnlijkheid plaats in Amsterdam. Kijk hiervoor op Facebook Events. In sommige steden wordt, in plaats van de olifant of de neushoorn, de leeuw als prominent aansprekend dier genomen. In Amsterdam zal dat waarschijnlijk ook het geval zijn. Het gaat om dieren, die tot de verbeelding spreken en die allemaal door illegale stroperij bedreigd worden in hun voortbestaan in het wild.

De Stichting SPOTS - Save & Protect Our Treasures - maakt zich sterk voor onvervangbare schatten in de natuur.
"Gebouwen die verwoest zijn kunnen worden herbouwd; vernietigde kunstwerken kunnen worden vervangen door nieuwe creaties; maar ieder dier en elke plant die uitsterft is op de meest absolute wijze dood en voor altijd verloren"

Het initiatief van Knuffelfarms is om jonge dieren in contact te brengen met kinderen en zo aandacht te vragen voor commerciële trofee- en sportjachten op wilde dieren. Met name wordt aandacht gevraagd over het zeer dubieuze canned-hunting. Lees meer over canned-hunting op de website van knuffelfarms.

Interesse in moreel-verantwoord wandelen, waarbij je tegelijkertijd je fysieke conditie in vorm houdt en wil je bijdragen aan het behoud van een rijk gevarieerde leefwereld voor de generaties na ons, houdt dan de sociale media in de gaten en Save The Date op 4 oktober aanstaande.

Wildlife voor thuisblijvers

Ach, het is natuurlijk niet zo spectaculair als in het Krugerpark waar een honingdas in het holst van de nacht door de buitenkeuken scharrelt wanneer je daar een blog zit te schrijven of waar je in je bed opgeschrikt wordt van het gebrul van leeuwen, die op zebrajacht zijn. Maar toch!

Ook Nederland kent zijn wildlife.
Wie is niet verrast wanneer hij enkele herten in de vrije natuur ziet, een vos, een uil, ooievaar of buizerd ontwaart? Dorst ligt midden in een bosrijke omgeving: Boswachterij Dorst, een uitgestrekt bosgebied tussen Rijen, Oosterhout, Teteringen en Dorst. Het meet 1.117 ha en is eigendom van Staatsbosbeheer.

In de Boswachterij van Dorst ligt een aantal leemputten die ontstaan zijn door graafactiviteiten van de voormalige steenfabriek "De Vijf Eiken", die zich te Rijen bevond. Een soort post-industrieel natuurgebied dus.


In en nabij die leemputten vindt men weliswaar geen savanne, jungle of bush, maar wel een interessante vegetatie met diverse grassen en korstmossen en onder meer Geelgroene zegge, Liggende vleugeltjesbloem en Grondster. Ook levendbarende hagedissen voelen zich thuis op de droge zanderige grond.
Broedvogels zijn onder meer: sperwers, boomvalken, nachtzwaluwen en diverse soorten spechten. Van de dagvlinders dwarrelen er bruine eikenpages, heideblauwtjes, bonte dikkopjes, groentjes en kleine ijsvogelvlinders in het rond.
Met de hulp en de inzet van Schotse Hooglanders wordt de kern van het recht-toe recht-aan productiebos organisch omgebouwd tot een ruig, avontuurlijk, uitdagend en spannend natuurbos. Dat de Schotse Hooglanders goed gedijen in de bossen van Dorst blijkt wel uit een gezonde natuurlijke aanwas van kleine kalveren.

Het grotere wildlife bestaat uit reeën, konijnen, hazen, egels en vossen. De reeën lijken hoe langer hoe minder schuw en hoe langer hoe meer gewend aan mensen. Het aantal wordt geschat op 8 tot 12 exemplaren. Maar ze blijven, althans tot op heden in het bos. Hoewel, er verschijnen met enige regelmaat rond de deemstering van de avond reeën aan de bosrand bij de Gors.
Anders dan de reeën komen wel de egels en vossen verder het dorp in. 's Nachts, dat gebeurt 's nachts, dan komen de vossen en de egels te voorschijn.

Zo ongeveer als bij het sprookje van Fabiola in de Efteling, maar dan anders. In dit sprookje gaan midden in de nacht om klokslag 12.00 uur de Indische waterlelies open en dansen daar elfjes in. In de nachten van Dorst komen de vossen en de egels uit het bos .... en sluipen rond de donkere gesloten huizen, waar de mensen slapen. Ze zijn op zoek naar eten en dat is geen sprookje maar werkelijkheid.
Het mooie is dat ze dat eten ook vinden, want er is een aardige mevrouw in Dorst die 's avonds voordat ze naar bed gaat etensresten buiten op haar plaatsje in de tuin zet. "De dieren moeten hun kostje ook bij elkaar scharrelen", zegt ze.

Dan er is ook een webcam en die levert de volgende grappige beelden op:

Gorilla's in Oeganda

Oeganda is één van de waterrijkste landen van Afrika. De Nijl en het uitgestrekte Victoriameer zorgen voor een vruchtbare bodem. Omdat het land hoog ligt, zo'n 1.000 meter boven de zeespiegel, is het er niet zo warm als in de rest van de tropen. Met gemiddelde temperaturen van 16 tot 26 graden vormt het een uitstekende leefomgeving voor de Afrikaanse mensapen.
Vorige maand juni reisde een select gezelschap af naar Oeganda om daar met Marjo als begeleider op zoek te gaan naar die chimpansees en gorilla's. Of dat GORILLAGELUK voor hen te wachten stond tijdens die 14-daagse reis van Wereldcontact was bij vertrek nog maar de vraag.


De praktisch ondoordringbare tropische wouden van Centraal Afrika, waar de bronnen van de Witte Nijl ontspringen, vormen idealiter gesproken een uitermate geschikte habitat voor de berggorilla's van Oeganda, ware het niet dat deze dieren ook daar bedreigd worden door verlies aan leefgebied, jacht en ziektes. Van de in totaal 880 berggorilla's die in Centraal Afrika leven, bewonen er ongeveer 300 het Bwindi Impenetrable National Park. Juist in dit letterlijk 'ondoordringbare' woud slaat het reisgezelschap, op zoek naar deze fameuze mensapen, uiteindelijk haar tenten op.

Maar laten we bij het begin beginnen.

Samen met 6 medereizigers arriveren Marjo en Liesbeth 8 juni op de luchthaven van Entebbe. De volgende dag toert het gezelschap langs een bezienswaardige route naar Murchinson Falls. Hier wringt de machtige Witte Nijl zich tussen de rotsen door en stort zij zich explosief met wild geraas 40 meter naar beneden als de Murchinson watervallen. Al snel wordt de rivier hierna een kalme stroom, waarin nijlpaarden en krokodillen zich in groten getale ophouden en waar waterbokken en buffels aan de oevers grazen. In de directe omgeving van de Paraa Safari Lodge, met uitzicht op de majestueuze watervallen, wordt een tocht ondernomen door het natuurreservaat waar onder meer leeuwen, luipaarden, olifanten, giraffen, buffels, hartenbeesten, chimpansees en de zeer zeldzame schoenbek-ooievaars huizen.

Een schoenbek-ooievaar is een 'vreemde vogel' om te zien. Hij doet zijn naam alle eer aan; met zijn schoenvormige bek neemt hij gemakkelijk een vis te grazen. Het is een grotendeels solitair levende en trage vogel. Hij kán vliegen en met zijn sterke vleugels kán hij na een paar sprongen zelfs verticaal opstijgen. Meestal staat hij onbeweeglijk stil, uitrustend en spiedend naar vis. Naast Oeganda komt hij ook in Ethiopië en Zambia voor. In 1997 werd de totale populatie nog op zo'n 12 tot 15.000 geschat.

Het volgende hoogtepunt is het Kibale Forest National Park, een van de meest verbluffend mooie oerwouden in Oeganda en het thuisland van het grootste aantal primaten in Oost-Afrika.

In dit beschermde natuurreservaat gaat het gezelschap welgemoed op pad om de daar rondslingerende chimpansees op te sporen.
De uitvalsbasis is Ndali Lodge, een waar lustoord midden in het Bunyaruguru kratermeer gebied. Het ligt op de rand van een krater van een uitgebluste vulkaan. De inspanningen van de ruim 3 uur durende 'wandeling' door de jungle worden rijkelijk beloond. Het is een van de gebieden met de grootste verscheidenheid en de hoogste aantallen primaten in Afrika. Hier leven onder meer chimpansees, Zanzibarfranjeapen, de zeer zeldzame l'hoechst's meerkat, verder leven er verschillende primaten, onder meer: zwart-witte colobus apen, kuifmangabey's, roodstaart meerkatten, galago's ook wel bushbaby's genoemd - ze maken het geluid van huilende baby's - en potto's.
Daarnaast huisvesten er olifanten, buffels, aardvarkens, duikers en vleermuizen, daartussen wemelt het van de reptielen en de amfibieën en dwarrelen er talloze kleurrijke vlinders tussen de meer dan 250 verschillende boomsoorten door. Een weergaloze natuurervaring.

Op een schiereiland midden in Queen Elizabeth National Park wordt de Mweya safari Lodge omgeven door de Kazinga stroom. En daar is het goed toeven, heel goed zelfs. Elke kamer van deze weelderige en luxueuze accommodatie heeft een adembenemend uitzicht op het meer en het achterliggende Wrenzori gebergte, ter plekke bekend als het 'maangebergte'.
Het park staat bekend om zijn enorme wildlife populatie en om de grootste variëteit aan vogelsoorten van alle Afrikaanse parken. Het smeltwater van de Rwenzori Bergen draagt in belangrijke mate bij aan een van de meest uitgestrekte ecosystemen van Afrika. Twee grote meren, George en Edward, bevloeien samen met de verbindende Kazinga stroom de waterrijke omgeving. Langs de oevers van de meren leven duizenden nijlpaarden.

De open savannes op de oevers, hier en daar begroeid met acaciabomen en met karakteristieke euphorbiabomen, vormen een prachtig natuurlijk decor voor de daar rondtrekkende olifanten, leeuwen, luipaarden, de typisch Oegandese antilopen en de grote kuddes buffels. Het gebied wordt ook bewoond door chimpansees, zij leven graag in dichte boomrijke oorden. Aan de waterkant is het een komen en gaan van reuzenwoudvarkens, waterbokken, topi's of lierantilopen en hyena's, die er regelmatig komen drinken en baden. Krokodillen liggen daar dan op te wachten.

Wat Jane Goodall is voor de chimpansees, is Dian Fossey voor de gorilla's geweest. Met haar pionierswerk op het gebied van gorillagedrag en haar boek Gorilla's in de Mist wist zij een miljoenenpubliek te bereiken en zo de aandacht op 'menselijke' kant van deze 'levensgevaarlijke' oerwoudbewoners te vestigen. Gorilla's spreken bijna als geen ander dier zo tot de verbeelding dat ze in films vaak onderwerp zijn van griezelscenario's waarin ze worden geportretteerd als gevaarlijke monsters. De ontsnapping op 18 mei 2007 ( de sensatiepers spreekt over een 'uitbraak') van Bokito heeft voor veel ophef in de nieuwsmedia gezorgd en de reuring daarover is in sommige kringen nog niet voorbij.

Voorafgaand aan de zoektocht naar de fameuze zilverrug gorilla's krijgen de woudlopers een inleiding van een ervaren gids over do's en don'ts tijdens de tracking. Bezoekers met een overdraagbare infectieziekten, zoals verkoudheid of buikloop dienen thuis te blijven. Om deel te nemen aan een gorillatracking dient men minstens 15 jaar oud te zijn. Deelnemers mogen niet of slechts met gedempte stem praten, men dient dicht bij elkaar te blijven en niet in een kring om de dieren gaan staan kijken. Om de leefwijze van de zilverruggen niet al te zeer te verstoren wordt de tijd om de dieren in hun natuurlijke habitat te observeren beperkt tot hooguit een uur.
Terwijl iedereen zich in Mahogy Springs zich opmaakt voor het grote avontuur, nemen inlandse verkenners voorafgaand aan de speurtocht naar de dieren poolshoogte waar de gorilla's zich op dat moment bevinden; afhankelijk van waar zij de afgelopen nacht hun nesten hebben gebouwd. Gorilla's blijven nooit lang op eenzelfde plek, ze bouwen hun nesten in de bomen soms maar voor enkele nachten.

In de vroege ochtend is de ongerepte natuur van het ondoordringbare Bwindi park nog fris en op zijn mooist. De verwachtingen zijn hoog gespannen en de tocht is afmattend. Maar eenmaal oog in oog met een berggorilla in de natuur is alle ontbering snel vergeten. Even in de nabijheid van deze dieren te zijn maakt een enorme indruk en laat over het algemeen een levenslange herinnering achter.

Schuw blijken de dieren overigens allerminst in het volgende filmpje - opgenomen in een lodge - , dat en passant de vloer aanveegt met alle vooroordelen over het vermeende levensgevaarlijke karakter van de gorilla. De primaat, die onverwacht zoveel aandacht van de 'kleintjes' krijgt houdt zich wel aan één sociale belangrijke spelregel: hij richt zichzelf en ook zijn hoofd niet op. Zo verstoort hij de sociale rangorde niet. Het dominante gorilla-mannetje voelt zich niet bedreigd in zijn alpha-positie, de homo sapiens, overigens ook een primaat, trouwens evenmin.
De gorillafamilie, die zo nonchalant het kamp komt binnenwandelen is overigens dezelfde als die Marjo en Liesbeth met hun mede reisgenoten 'thuis' in de jungle bezocht hebben. Het is dus en soort tegenbezoekje. Gezellig toch?



Het laatste verblijf tijdens de enerverende reis is het Mantana tentenkamp in het Lake Mburo National Park. Het uitzicht is opnieuw fantastisch, dit keer over het Mburo meer. In het waterrijke landschap bevinden zich uitgestrekte moerassen, waar zich grote groepen zebra's, impala's, elanden, topi's en buffels ophouden.

Tenslotte nog enkele afbeeldingen van enkele van de uitermate gastvrije, vriendelijke en vaak verrassend vindingrijke bewoners van Oeganda.

De behulpzame en kleurrijke bewoners van dit prachtige land zouden ernstig te kort gedaan worden wanneer zij niet in beeld gebracht werden. Zoals deze eenzame fietser, die op zijn tweewieler zonder probleem de rieten dakbedekking voor een of twee woningen in zijn dorp vervoert.
Extra aandacht verdient het Bigodi Vrouwen Project dat met een kantoor gehuisvest is in Bigodi trading centre. De vrouwen verkopen onder andere heel decoratieve handgemaakte matten, manden, tassen en sieraden. Tien procent van hun inkomsten gaat direct naar de lokale gemeenschap. Door de jaren heen hebben deze vrouwen een kleuterschool opgericht en weduwen, wezen, gehandicapten en andere minder bedeelden uit hun gemeenschap substantieel geholpen.

Met dank aan Bertie, deelneemster aan deze reis, die deze ronduit schitterende foto's voor Ongebaande Paden genereus ter beschikking gesteld heeft.