Berichten uit het hart van Afrika

Midden in het Afrikaanse continent ligt Congo. Weliswaar ver van Nederland, maar in haar turbulente geschiedenis hecht verbonden met buurland België. Lumumba, Kasavubu en Mobutu waren jaren lang in het politieke wereldnieuws.  Op economische gebied bungelt het onder aan wereldranglijst van welvarend landen, ondanks dat het beschikt over de meest kostbare grondstoffen - diamant, cobalt, goud, wolframiet, tin, koper - in een van de grootste hoeveelheden ter wereld. Niet de bevolking maar buitenlandse multinationals profiteren daarvan. Het land ontleent haar naam aan de Congo-rivier. Na de Nijl de grootste rivier van Afrika. Congo, groter dan Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk, Spanje, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Italië bij elkaar, ligt in het hart van Afrika. 

Dit immense gebied werd door ontdekkingsreiziger  Henry Morton Stanley voor het eerst in kaart gebracht. In 1885 werd Congo tijdens de koloniale Conferentie van Berlijn, toebedeeld aan de Belgische koning Leopold II, die het als particulier bezit voor eigen gewin exploiteerde. Toen bekend werd dat dit gepaard ging met een genadeloze uitbuiting van de bevolking, waarbij in vijfentwintig jaar ruim vijf miljoen Congolezen stierven van uitputting en uitbuiting, moest de Belgische staat het land overnemen van de koning. Vanaf 1908 heette het Belgisch-Congo. Op 30 juni 1960 werd Congo onafhankelijk. Nu heet Congo-Kinshasa de Democratische Republiek Congo met Joseph Kabila als president. De politieke onrust is daarmee echter niet verdwenen.

Op N’Djili, de grote internationale vlieghaven van Kinshasa, een wereldstad met zestienmiljoen inwoners, is nauwelijks iets te merken van het grote verschil in levensstandaard met Europa. Hier worden naar hartenlust luxe merkartikelen geshopt. Daarbuiten is het leven anders. De duisternis valt hier, rond de evenaar, al om zeven uur in. Langs de kilometers lange, onverlichte  maar geasfalteerde snelweg naar de stad, gonst het van de activiteit. Vooral – op het oog – vervallen laagbouw van eenvoudige kleine winkeltjes, warenhuizen, eethuisjes en  grote mensenmassa’s. De eerste week verblijf ik in Kinshasa, om uit te vissen waar de zeecontainers met fysiotherapie materialen, die vanuit Nederland verstuurd zijn, zich bevinden.  Alle papieren blijken in orde. Een hele geruststelling. 

Het transport is al een paar weken per boot onderweg naar het revalidatiecentrum in Kisangani. Het zou mooi zijn dat de goederen aankomen, wanneer ik er ook ben. Het is een boottocht van achttienhonderd kilometer over de Congo-rivier, die als een machtige zilveren slang oostwaarts door het tropisch regenwoud meandert. Ik hoor dat het vervoer over de rivier afhankelijk is van waterstand in de Kongo, die per seizoen sterk wisselt.  Het zal zeker zeker twee tot drie weken in beslag nemen. Ik reis met het vliegtuig aan de vracht vooruit. Een vlucht van tweeëneenhalf uur. Zowel bij vertrek als aankomst van de binnenlandse vluchten is er douane. 

De gang door de douane verloopt volgens een onoverzichtelijk geheel van documenten, regels en voorschriften, waar zich niemand aan lijkt te storen. Ik vertrouw erop dat alles goedkomt. In Kisangani wordt ik uit de wanorde gered door twee vriendelijke en hulpvaardige Congolezen die mijn naam op een stuk papier omhoog houden. Zij vinden, tot mijn grote verbazing, in de georganiseerde chaos ook mijn bagage terug. Het zijn medewerkers van het Centrum Simama, met wie ik momenteel onder hetzelfde comfortabele dak leef. Centre Simama is een revalidatie centrum, opgericht in de jaren tachtig door de Nederlandse pater Martien Konings SCJ. Hier worden met name minder vermogende gehandicapten kinderen en volwassenen behandeld en geholpen om in hun eigen onderhoud te kunnen voorzien. Tot ongeveer half december zal ik hier zijn om kennis te maken met de afdeling fysiotherapie en om polshoogte te nemen hoe en in welke mate het centrum gesteund kan worden.

Het Centre Simama is een ordelijke en goed georganiseerde oase aan de rand van de stad met een miljoen inwoners. Er is een flinke sportzaal gebouwd met sponsor geld van een grote Nederlandse bierbrouwer. Daarnaast is er een behoorlijk goed uitgeruste afdeling fysiotherapie. Tussen de frisgroene gazons liggen keurig aangeharkte grindpaden, die de verschillende verbouwen met elkaar verbinden. Hier krijgen geestelijk en lichamelijk gehandicapten kinderen les. Hier worden vrouwen, die slachtoffer van verkrachtingen zijn, opgevangen en begeleid. Meisjes kunnen zich een beroep coupeuse aan meten. Op de fysiotherapie afdeling krijgen gehandicapten hun behandelingen.

Kisangani is een relatief rustig gebied. In tegenstelling tot Kinshasa kan ik hier met een gerust hart dan ook alleen over straat. Maar de politieke macht van Kabila, of het gebrek daaraan, strekt ver. In de grondwet is bepaald dat twee termijnen de maximale periode voor een president is. In december 2016 had hij er al twee termijnen op zitten. De tot april 2018 uitgestelde presidentsverkiezingen, vinden nu rond 23 december plaats. In verband met de te verwachten onrust, - afhankelijk van wie de nieuw gekozen president wordt - kreeg ik te horen, beter voor die tijd het land te verlaten en me niet met politiek in te laten. 

warme groet uit het hart van Afrika