Kisangani, DR Congo

Langzaam maar zeker begin ik een beetje mijn weg te vinden in en rondom het huis. Het ligt in een rustige en welvarende wijk van de stad, waar ook de woning van de bisschop is en het regionale coördinatiecentrum  van Artsen zonder Grenzen gevestigd is. Iets verderop is de campus van stadsuniversiteit. Hier wonen de studenten in kleine houten vertrekken. De universiteit heeft onder meer een medische faculteit en staat bekend vanwege zijn goede psychologiefaculteit Hier zijn enkele doorgaande grote wegen wel geasfalteerd, terwijl rond de studentenhuizen en verder in andere wijken van de stad brede zandpaden lopen van rode aarde. Bij de tropische regenbuien veranderen ze in modderpoelen.

Wanneer het droog is, zijn het stoffige paden, waarop het verkeer niet harder rijdt dan twintig, dertig kilometer per uur vanwege de diepe kuilen en het puin dat de diepste gaten provisorisch moet vullen. Als je er loopt, zeker in het donker, is het oppassen geblazen. In de volkswijken is er geen onderscheid tussen het erf van de bewoners, de stoep voor de voetgangers en de weg waar het verkeer over rijdt. Het een gaat naadloos over in het ander. Overal wordt gekookt. Overal klinkt muziek.

Aan het einde van de dag, wanneer de oranjerode zon gestaag achter de kim wegzinkt, neemt ook de branderige hitte af. Dit is evenals de vroege  ochtend het prettigste gedeelte van de dag. Met een huisgenoot maken wij een wandeling, zodat ik de buurt wat kan verkennen. Wanneer de zon weg is, is het direct pikkedonker. Zeker nu de stroom in deze wijk is uitgevallen, wat overigens geen uitzondering is. We moeten opletten waar we onze voeten zetten. Maar lokale verkopers balanceren met grote schalen fruit en andere koopwaar op hun hoofd onverstoorbaar rond. Via het universiteitsterrein en een drukbevolkte woonwijk, waar zich het leven buiten de deur afspeelt, wandelen we naar het Centre Simama.

Daar is het op zaterdagavond een oase van rust. Enkele medewerkers zitten buiten onder een glasheldere diepblauwe hemel, waarin talloze fonkelende sterren schitteren. In Nederland ligt de Milky Way als tand-bedervende versnapering in de schappen bij de kassa van de supermarkt. Hier is de melkweg als een mysterieuze kosmische nevel in haar volle pracht met het blote oog zichtbaar. In het strijklicht van een helder wassende maan, waar je een boek bij zou kunnen lezen, lopen we over het terrein van het centrum en maken een praatje met de medewerkers.

In het centrum wordt heel klassieke fysiotherapie bedreven, zoals in Nederland tot voor kort ook nog plaatsvond en soms hier en daar nog steeds. Het 'passief' behandelen op de behandelbank is hier heel herkenbaar, maar maakt patiënten afhankelijk en is volgens de moderne inzichten niet altijd meer wenselijk. We verhuizen daarom regelmatig van de privé behandelcabine naar de sporthal. Met name met de veel voorkomende hemiplegie patiënten. Mensen, kinderen en volwassenen, met half-zijdige verlammingen. Voor mensen met een dubbelzijdige verlamming, aan beide benen, is er ingenieuze passieve constructie bedacht voor een 'activerende' behandeling.

Er is voor hen een voor de hand liggend hulpmiddel ontworpen. Een lichaamshoge plank met voetensteun, die rechtop gezet wordt en waaraan de patiënt staande vastgesnoerd is. Er wordt een hoog tafeltje voor gezet wanneer mensen hun armen wel kunnen gebruiken. De behandeling bestaat uit de patiënt twintig minuten tot een half uur te laten staan. Altijd in gezelschap van een of meerdere familieleden. Ook kleine kinderen worden zo behandeld. Het is primitieve methode en misschien een discutabele therapie, maar niets doen en deze patiënten in hun onvermogen alleen laten, is mijns inziens een slechtere oplossing. We gaan op zoek naar een progressievere methode.

We zien veel, vaak ook nog heel heel jonge kinderen, met neurologische afwijkingen en motorische achterstanden. De soms minder subtiele aanpak, maakt er huilbaby's van. In de verschillende behandelingswijzen zie ik de hardheid van het dagelijkse bestaan van veel mensen terugkomen. We hebben afgesproken dat we wekelijks met alle collega's samenkomen. Graag wil ik te weten komen hoeveel kennis er in huis is op neurologische gebied en stoornissen in de motorische ontwikkeling. Aan de hand van de vraag daarnaar gaan we workshops houden over motorische en neurologische ontwikkeling bij pasgeboren baby's en kleine kinderen. Over omrollen en hoofdbalans. Er is een Bobath-bal aanwezig, die gebruikt kan worden om evenwicht en zitstabiliteit te stimuleren.

Ook clinics voor behandelingen van complexe gewrichten als schouder en pols, hebben we op het programma gezet. Als gevolg van het vallen van een motor, die hier voor soms drie of vier mensen tegelijk als taxi dient, komen vaak breuken voor aan deze gewrichten. Trauma's die niet of pas heel laat behandeld worden, wanneer de gewrichten verstijfd zijn. Er is een enorme inzet voor gehandicapten en een honger naar kennis over nieuwe inzichten bij chronische aandoeningen. Men wil niemand teleurstellen.