Bij de vissers van Wagenya

Mijn enthousiasme over het Centre Simama heeft deels te maken met mijn ervaring in Zuid-Egypte. Het ging daar over het opstarten van een nieuw revalidatiecentrum aan de rand van de woestijn. Ik had er verwacht mee te gaan werken in een professioneel team. Pas nadat ik na zes maanden met de kerst voor een onderbreking naar Holland ging, kwam ik erachter hoe de spreekwoordelijke vork aan de organisatorische steel zat. Het centrum met ongeveer twintig medewerkers, had, tijdens mijn afwezigheid, doodleuk de deuren gesloten. Het tekende voor mij op dramatische wijze de afhankelijkheid van buitenlandse hulp.

Hier draait het Centrum Simama even goed door, ook zonder mij. Hakuma matata, is Swahili voor 'geen probleem'. Het werk is hier in Congolese handen, bij de Belgische orde Les Frères de la Charité. De inzet is groot. Niettemin zijn de middelen schaars en is de vraag naar verdere professionalisering groot. De toewijding en de samenwerking voor het leveren van humane zorg werkt aanstekelijk. Ook de goede contacten met welzijns- en gezondheidsorganisaties in de stad en ver daarbuiten draagt bij aan de goede roep van het Centrum. Deze week heeft de entree een opknapbeurt gekregen. Voorheen veranderden de malse buien van het regenseizoen die plek in een modderpoel. Nu zijn er parkeerplaatsen gerealiseerd.

Verder wordt er momenteel hard gewerkt aan nieuwe klaslokalen voor de meisjes en vrouwen, en enkele jonge jongens, die de couture lessen volgen. Met het einddiploma van de opleiding van drie jaar op zak, kunnen zij een zelfstandig bestaan opbouwen en financieel onafhankelijk worden. Daar is veel interesse voor. In een eigen atelier maken zij maatkleding op bestelling voor vrouwen en mannen. Hiermee onderhouden zij hun hele (uitgebreide) familie. Verder zijn er ambitieuze plannen om een zwemgelegenheid te realiseren. Dat zou een geweldige uitbreiding zijn voor de behandeling van polio-patiënten en mensen met neurologische verlammingen of motorische beperkingen.

Graag wilde ik een uitstapje maken naar de vissers van Wagenya, hier vlakbij inde buurt. De vissers van Wagenya zijn wereldberoemd vanwege hun ingenieuze traditionele vismethode bij de watervallen van Boyoma, had ik gelezen in een boekje: Het Oude Stanleyville. Tot op de dag van vandaag wordt er op dezelfde wijze gevist, als in de tijd dat Stanley deze vissersstam hier op het eiland in de rivier aantrof. Kisang betekent 'eiland'. Vandaar de naam Kisangani, dat 'eiland in de rivier' betekent.

Ik ging er op een vrije middag naar op zoek en liep zeven kilometer de verkeerde richting in. Een mooie wandeling overigens door de drukke volkswijken langs de Congo. Later kwam ik in een dun bevolkt natuurgebied. Aan de oever van de Congo-rivier trof ik iemand die bamboe aan het kappen was.
Hij  nodigde me gastvrij in zijn huis uit en vertelde dat ik beter een motor-taxi terug naar de stad kon nemen. Twee kilometer verder oostwaarts waren de watervallen en de vissers. Hij  bleek het achtenswaardige beroep van politieman te hebben en vertelde hoe hij hier - en niet in de drukte van de stad - een vredig leven leidde met zijn vrouw, moeder en kinderen.

Voor volgende zaterdag had Donatien een afspraak gemaakt met een woordvoerder van de vissers van Wagenya bij de watervallen van Boyoma. We zouden daar de vissers aan het werk zien. Donatien was er zelf ook nog nooit geweest. Hier wordt dagelijks twee keer gevist. De eerste keer om zeven uur 's ochtends. Dan duikt er eerst een ervaren visser onder water om te kijken of de vissen nog slapen. De tweede keer om vier 's middags, dan zijn de vissen altijd wakker, werd ons verteld. Vandaag zouden ze ons een demonstratie geven hoe dat met die zelfgebouwde stellages allemaal in z'n werk gaat. Een ingenieus stelsel van lianen, hout en netten dat als sinds onheuglijke tijden gebruikt wordt. 'Door de stam zelf ontwikkeld', vertelt de woordvoerder met onverholen trots. 'Niet zo primitief als met een spies in een uitgeholde boomstam,' dat levert niet genoeg op voor de hele stam. Vanwege deze succesvolle vismethode - er worden soms wel 60 tot 70 vissen per fuik gevangen - zijn de pêcheurs van Wagenya de hoofdleveranciers van vis voor de stad geworden. Via een vernuftige mechanische constructie worden de van lianen gevlochten fuiken neergelaten in de snelstromende cataracten van de rivier. Na verloop van tijd worden die weer, vol met grote vissen, uit het water opgehesen. Het vraagt veel acrobatische behendigheid en samenwerking. Het zijn alleen de volwassen mannen die zich daaraan wagen, goed geoefende zwemmers. De stroomversnellingen in de cataracten zijn voor ongeoefende zwemmers levensgevaarlijk.

Een volgend filmpje van de succesvolle visacrobaten is te zien door op de volgende onderstreepte tekst te klikken: De Vissers van Wagenya op YouTube.