Egypte, woestijnsafari Cairo - Luxor, januari 2012

14 januari landden Thomas en ik op de International Airport van Cairo voor een 14-daagse woestijnreis door Egypte. Juist in de periode dat Marjo met zijn reisgenoten voor 6 weken in het Krugerpark van Zuid Afrika zit. We reizen dus tegelijkertijd op hetzelfde continent. Agnes, Cees en Claudia vertrekken op de 15e januari terug naar Holland na de eerste 2 weken van het parkbezoek met Marjo te hebben doorgebracht. De dag daarop arriveren Marleen, Dominique en Chris vanuit België om zich voor 5 dagen bij Marjo te voegen. Hierna tenslotte zijn Fred en Dolf van de wild-life partij.

Tijdens onze Egypte reis zou ik de Kruger-blog bij gaan houden. Dat lukt redelijk tot nu, maar dat is afhankelijk van de informatie die ik door krijg en van de tussentijdse communicatie mogelijkheden. Week 2 heb ik inmiddels redelijk kunnen verslaan en ik heb ook voldoende informatie over de 3e week, mede dank zij Marleen. De volgende blogpublicatie zal dan ook weer uitsluitend Kruger-belevenissen bevatten.

Deze blogaflevering - juist ook omdat we ons bevinden in hetzelfde werelddeel als waar Marjo zich nu bevindt - zal gaan over de Egyptereis van Thomas en mij. Zo kan ook het thuisfront enigszins meeleven. Om een indruk te geven van de couleur locale begin ik met met een filmpje over waterbuffels in hun natuurlijke omgeving, wat gemaakt is tijdens een felucca-zeiltocht over de Nijl bij Luxor. Waterbuffels worden hier gamouza genoemd.

CAIRO
De eerste 4 nachten logeren Thomas en ik in het Mena House Hotel, een oud buitenverblijf uit de Engelse koloniale periode, wat op loopafstand ligt van de piramiden.

De eerste dag steken we na een vorstelijk ontbijt de weg over en stappen we, alsof we een teletijd-machine betreden, 45 eeuwen terug in de tijd. Even later staan op de rand van de woestijn, de vlakte van de grote piramiden van Gizeh, waar de legendarische en imposante sfinx over lijkt te waken over de legendarische piramiden om vijanden vrees en schrik aan te jagen.
De Arabische naam van het immense leeuwenlichaam met mensenhoofd is 'Abu El-Hol' dat betekent Vader de Verschrikkelijke. Ooit was het in oude tijden een mythische 'Wachter van de Zon' en werd hij op één lijn gezien met de hemelgod Horus, de godfarao en de hemelzon zelf.


Thomas heeft met de nodige digitale hocus-pocus onze wandeling rond de piramides in kaart gebracht.

Door op het kadertje 'Satelliet'te klikken komen de piramides ook werkelijk in beeld. ( Als dat geen technisch vernuft vertegenwoordigt! )


Wat momenteel werkelijk uniek is dat we hier een van de weinige toeristen zijn. Voor de souvenir-venters, prullaria-verkopers en de kameelritten-aanbieders en zijn wij zo'n beetje de voornaamste attractie en we ontkomen dan ook niet aan een horde van belagers. Het zijn de revolutie en de wilde taferelen op het Tahrir-plein in het centrum van Caïro, die verleden jaar wereldwijd rond deze tijd op de televisie te volgen waren, die daar debet aan zijn. Hoewel het merendeel van de Egyptenaren de revolutie een warm hart toedragen, lijden grote groepen mensen aan het wegblijven van de toeristen. Op 25 januari - wij zullen op die dag in Luxor aankomen - wordt de eerste verjaardag van de revolutie gevierd. De slachtoffers van de revolutie worden martelaren genoemd. Zij zijn het 'offer'- hoe archaïsch is dat! - van de gewelddadige botsingen tussen het inmiddels gevallen Moubarak regime en de vrijheidsstrijders en worden met herdenkingen geëerd.

Later op de dag bezoeken we het centrum van Caïro en wanneer we aan het begin van de avond een thee-huis aan het Tahrir plein bezoeken wordt plotseling, terwijl wij niets vermoedend aan de mint-thee zitten, met veel geraas het ijzeren rolluik naar beneden gelaten. Er is buiten een opstootje, waarbij gevochten wordt. Lokaal is het is kennelijk geen ongewone actie, want de andere theehuis bezoekers roken onbekommerd verder hun sigaret en drinken hun thee of koffie. Wij zitten veilig opgesloten! 'Niets aan de hand', wordt ons geruststellend toevertrouwd. Wij zijn toch enigszins onder de indruk. Een half uurtje later blijkt de kust voldoende veilig om de bezoekers weer buiten te laten. We worden vriendelijk geadviseerd rechts af te gaan om het opstootje te ontlopen.
Er wordt ons in het oor gefluisterd dat deze relletjes niets met de revolutie te maken hebben. Mensen maken van de gelegenheid ge-/misbruik voor individueel en persoonlijk belang: ze willen een ijskast of een flat. Het kleine groepje Egyptenaren, die nu het Tahrir plein 'bezetten' en er in tenten de nacht doorbrengen spelen overdag kaart en drinken thee. Zij zouden zelfs daarvoor betaald worden om de 'opstand' in de spotlights te houden voor de internationale media. Het gaat hier om 'poor people' en niet om hard-core activisten, wordt ons verteld. We weten niet wie of wat we moeten geloven. Op het podium van het Egyptische politieke toneel spelen zich momenteel duistere en ondoorzichtige taferelen af.
Even later zitten we in een taxi, die zich met veel getoeter in de spaghetti-achtig, krioelende file van het helse verkeer stort op weg naar het chique Mena House, 15 km verder. Een uur en drie kwartier later valt er een deken van weldadige rust over ons in aangename tuinen van het hotel.
De volgende ochtend bewonderen we na het ontbijt de majesteitelijke Montgomery- en Churchillsuite van het Mena House Hotel, die voor zo'n 1.150 euro per nacht geboekt kan worden. Wij blijven eenvoudig en houden onze eigen kamer aan.
In één dag 'doen' we verschillende high-lights van Cairo tegelijk: Khan-el-Khalili, de eeuwen oude soukh in oud Cairo, die ook weer opvalt doordat er nauwelijks toeristen rondstruinen. De schoenpoetsers ter plekke bieden zelfs aan om Thomas' sportschoenen te poetsen. Daarna bezoeken we Islamic Caïro, een oud gedeelte van de stad, waar een groot gedeelte van de in totaal 20 miljoen inwoners van Caïro leeft.

In de buurt van Bab Zuweila, de laatst overgebleven poort van de drie belangrijkste toegangspoorten tot de stad uit de 11e eeuw, ontmoeten we - bij toeval - een gepensioneerde muezzin, oproeper tot het dagelijkse moslimgebed. Hij biedt aan om ons een rondleiding door de buurt te geven. Tijdens die uitgebreide en ter zake deskundige privé tour belanden we in een middeleeuwse moskee, die onlangs door Unesco is geadopteerd.

Vanaf het dak krijgen we een panoramisch zicht op dit oude stadsdeel met de Citadel, die dateert van de 12e eeuw en tot op heden nog steeds dienst doet als gevangenis. Beneden ons bieden de ruïne-resten woningen een trieste aanblik. Dit is het gevolg van de aardbeving, die op 12 oktober 1992 de stad trof. Daarbij kwamen honderden bewoners van deze wijk om. Hun eenvoudige 'moderne' huizen waren niet van een kwaliteit, die bestand bleek tegen het niets ontziende natuurgeweld, terwijl de antieke middeleeuwse gebouwen ongedeerd bleven.
De moderniteit heeft kennelijk niet meer het geld en de middelen om te besteden aan de hedendaagse stadsburgers.


Aan het begin van de avond laten we ons naar het nabije Azhar Park rijden. We treden een oase van rust en verbluffende tuinarchitectuur binnen. Het erin gelegen restaurant Citadel View is een fantastische locatie om te eten met uitzicht op de feeëriek verlichte citadel, boven een metropool die - alleen al vanwege de constante herrie - nooit slaapt. Tijdens de laatse dag in Cairo bezoeken we het Egyptische Museum aan Tahrir Square. De urenlange rijen met wachtende touristen zijn ook daar verdwenen. Hier liggen de schatten van de oudheid letterlijk als in een pakhuis opgestapeld, met als hoogtepunt het fabelachtige gouden masker van Tut Ankh Amun. Aan het begin van de avond wandelen langs de boulevard van de Nijl over de brug het eilandje El Gezira naar de ambassadebuurt Zamalek en drinken koffie in de luxe lounge van het Marriott Hotel, voorheen een paleis van Koning Farouk. Vlak in de buurt vindt Thomas aan de hand van zijn 'Lonely Planet' het bij de bewoners van Zamalek erg populaire restaurant Abu El Sid, waar zonder enig voorbehoud alcohol geschonken wordt en de bierpomp royaal opengezet wordt.

DE WESTELIJKE WOESTIJN VAN EGYPTE
De volgende ochtend worden we aan het hotel opgewacht door onze gids Tariq en de chauffeur Ragab met een 4-wheel drive Toyota Landcruiser. We starten onze desert safari. De eerste bestemming is de oase van Bahariya. In de hoofdstad Bawiti zijn recentelijk mummies gevonden. Bawiti is beroemd vanwege zijn dadels en olijven. Voor de zonsondergang rijden we naar de zwarte bergen voor een schitterend uitzicht over het gehele noordelijke gedeelte van de oase. We overnachten in het traditioneel met lokale materialen gebouwde Qasr El Bawiti Hotel en genieten van het woestijnlandschap. Een recente ontdekking in Bahariya is de dodenstad van de vergulde mummies, die we de volgende dag bezoeken.

We reizen de volgende dag verder door naar de Zwarte Woestijn, waar we voor de eerste keer overnachten in een tentje onder een ongelooflijke heldere sterrenhemel, die als een schitterende koepel beschermend boven ons zweeft. Wij zijn hiermee getuige van een uitzicht dat, nagenoeg onveranderd, ook door de eerste woestijnbewoners, bewonderd werd. Het kampvuur in de koude nacht is aangenaam warm. Ragab blijkt een uitstekende kok, waardoor we onze comfortabele hotels probleemloos achter ons kunnen laten.


Bij een oerdegelijk en traditioneel Egyptisch ontbijt van warme bruine bonen met ui ( officieel 'fool' genaamd, maar Ragab noemt het 'cement' omdat het bijna de hele dag het hongergevoel stilt ) en lekker warm brood worden we verrast door een wel erg frisse maar imponerende zonsopgang, die de eindeloos verlaten natuur langzaam in een ongekend helder daglicht zet. Als de tent is opgebroken gaan we op weg naar de Witte Woestijn.

Ragab stuurt de 4-wheel drive behendig van de asfaltweg af de woestijn in. Hoe hij navigeert en de weg vindt is mij volkomen een raadsel.
"Dat zit allemaal hier" en tikt daarbij veelzeggend op zijn hoofd. Aan een TomTom - wanneer dit gebied al überhaupt in kaart gebracht zou zijn - zou hij ook niet veel hebben; hij kan schrijven noch lezen. Zijn intelligentie is niet zozeer gebaseerd op een brein volgepropt met theorieën, maar veel meer op een doeltreffend zintuiglijk reageren op zijn omgeving. Iets waar hij heel goed in is en waar hij uiteindelijk ook veel meer aan heeft.

Het surrealistische landschap doet denken aan andere planeten. De door wind en zand uitgeslepen rotspartijen nemen de meest grillige en fantastische vormen aan.

Aan de rotsformatie hiernaast is het logo van het National Park van de Witte Woestijn ontleend. Met een beetje fantasie is er gemakkelijk gemak een afbeelding van een kip onder een boom te herkennen. Tientallen kilometers trekken velden met de meest bizarre vormen aan ons voorbij, zoals het 'championnen-veld' en een 'ice-cream area'. Bij Cristal Mountain, waar de woestijn bezaaid is met kristallen komen we tot grote hilariteit van Tariq vast te zitten in het losse zand.

Tariq komt uit Caïro en Ragab uit Luxor, wat Upper Egypt genoemd wordt. Tariq is met zijn 32 jaar naar Egyptische maatstaven al erg oud om nog ongetrouwd te zijn. Taraq vertegenwoordigt de oudere generatie. Hij is 52 en vader van vijf kinderen. Van oudsher bestaat er een soort van onderlinge rivaliteit tussen de 'wijsneuzen' van het 'moderne' Caïro en de eenvoudige boerenbevolking van Upper Egypte in het zuiden. De zuiderlingen worden dom genoemd omdat ze traditioneel willen blijven, terwijl de noorderlingen als modieus bestempeld worden, die met alle winden meewaaien. Het levert een eindeloos aantal moppen op, die lijken op de Nederlandse Belgenmoppen. Zes dagen lang hebben Thomas en ik ons vermaakt met het gekrakeel tussen die twee. Toch wordt er ook weer broederlijk samengewerkt wanneer de omstandigheden daarom vragen, zoals dit YouTube filmpje laat zien.



Ook de tweede nacht is weer een koud avontuur. Met een extra deken blijft het ook binnen in de slaapzak gelukkig net boven nul. We zetten de reis na het bonenontbijt voort naar Farafra, de volgende oase. Weldadig zijn de verschillende warm water bronnen of de 'bir', die genummerd van 1 tot 8 verspreid langs de oase-route van Cairo naar het zuiden ontspringen. Het is vloeibaar goud voor deze gortdroge gebieden, die zonder water nauwelijks te bereizen en zeker niet te bewonen zijn. Ook voor ons zijn ze een ware weldaad. We maken in Bir Sitta ( 6e bron ) en Bir Sabah ( 7e bron ) dankbaar gebruik van een warm bad in de open natuur om het woestijnstof van ons af te wassen. Op onze chauffeur Ragab hebben de baden een transformerende invloed; hij maakt een komisch Arabisch dansje in het zand en plonst met een bommetje in de heilzame water. Tijd voor ontspanning na een uren lange woestijnrit, waarbij hij onafgebroken geconcentreerd, vaak als enige weggebruiker, ons met zijn Toyota Land Cruiser zonder TomTom of enig ander navigatiemiddel door dit 'niemandsland stuurt.
Via de eindeloos lange, stille, geasfalteerde woestijnweg gaan we op weg van Farafra naar Dakhla, waar een lokaal hotel geboekt si voor de twee volgende nachten. Over ongebaande paden - off the beaten track - door zandduin velden bereiken we het oude plaatsje El Qasn in de oase van Dakhla. In het bijzondere en kleinschalige resort Badawiya Dakhla, wat in de onmiddellijke omgeving van oude gedeelte van de oase ligt, zijn wij de enige twee gasten. We betrekken er voor die twee nachten een ruime kamer met een comfortabele badkamer. De airco blijft de de hele nacht doordraaien en houdt de vertrekken behaaglijk warm. In de zachte kussens van de loungestoelen op het buitenterras genieten we van de ondergaande zon.

De volgende dag gaan gaan Thomas en ik onder het (kappers) mes. 
Een bezoek aan de kapper is vaak een sociale gebeurtenis met veel grappen en grollen, waarbij mannen graag met elkaar de draak steken.
Ragab en ook Tariq nemen dan ook de gelegenheid te baat om Thomas te grazen te nemen. Zij helpen de plaatselijke kapper graag een handje om Thomas' schedel te scheren.

Met een dun opgerold draadje katoengaren dat de kapper in zijn mond vasthoudt rolt hij behendig behendig op en neer om de gezichtsharen eruit te trekken.
Een typisch Egyptische en behoorlijk pijnlijke schoonheidsbehandeling. Maar Egyptenaren zijn behoorlijk ijdel en ook hier geldt: Wie mooi wil zijn moet pijn lijden. En een 'beetje macho' kan wel wat pijn verdragen; ze hebben dat er graag voor over om er mooi en gladgeschoren uit te zien.


Na Farafra en Dakhla wordt de reis voortgezet naar de oase van Kharga. Onderweg stoppen we bij een vallei met natuurlijk gevormde piramiden en de dorpjes Basjandi en Balat, twee dorpen met stro overdekte straten, dat bescherming biedt tegen de brandende zomerzon.

In de middag bezoeken we een christelijke necropool van Bagawat.

Bagawat is een begraafplaats, die van de 2e tot de 7e eeuw gebruikt werd en is bekend om zijn honderden christelijke grafhuizen gebouwd met tichelstenen ( mudbricks, zongebakken kleistenen ) en goed bewaard gebleven muurschilderingen met bijbelse taferelen.

In tegenstelling tot onze regio in de delta van de Lage Landen, waar alles groeit en bloeit, maar ook vergaat en verrot door het water, blijft in de woestijn alles langer bewaard door de uitdrogende en steriliserende werking van een altijd verzengende zon.
Voor de laatste overnachting in de woestijn rijden we naar de oase van Kharga. Hier ontmoeten we een familie die Ragab al enige jaren kent. De vrouw is weduwe en moet op het randje van de woestijn overleven met haar 7 opgroeiende kinderen. Drie volwassen zonen, waarvan er twee nagenoeg volwassen zijn en vier dochters waarvan de jongste eenvoudig weg Sabah heet: de Zevende! Naast het huis ontspringt Bir Tamania, bron nummer 8 die zorgt voor warm stromend water om het land te bevloeien. In haar tuin kookt Ragab ons avondeten. Daarna wordt er in de open lucht een houtvuur aangestoken, waaromheen wij ons in het gezelschap van het gezin scharen om ons warm te houden. Ik ontkom er niet aan om met de jongste drie meisjes te voetballen. De bal is weliswaar lek, maar dat mag de pret niet drukken.

Voordat het echt koud en laat wordt rijden we met de jeep de zandduinen in, een kilometer of vijf achter het huis en het land van het gezin onze tent op te slaan.
Het is er echt bar koud en tot overmaat van ramp loopt de jeep weer vast in het rulle zand.
Maar...........we raken gehard en genieten de volgende ochtend, als ware woestijnbewoners, van een overweldigende stilte en de wijdse leegte




Vroeg in de ochtend klimt de zon verassend snel en krachtig op aan een glasheldere hemel, waardoor de temperatuur op hetzelfde moment aangenaam is en het vlug weer warm wordt. Tijd voor Ragab om even te dollen met de jeep in het woestijnzand en voor ons om als onschuldige kinderen in de grootste zandbak, die je je kunt voorstellen, te gaan spelen.




We nemen, na wederom een stevig bonenontbijt, hartelijk afscheid van de woestijnfamilie, die ons nog lang uitzwaaien.
De eenvoud van hun leven en de hardheid van hun - in onze ogen - geïsoleerde bestaan op de rand van de woestijn laten een diepe indruk op ons achter.



Een ervaring, die we niet snel zullen vergeten. We zijn er stil van geworden.



Hiermee sluiten we een week - met drie nachten in een zee van zand onder duizenden sterren - in de westelijke woestijn van Egypte een bijzondere tocht af. Een woestijn ervaring is vooral een ongeëvenaarde, bijna kosmische, stilte-ervaring, die waarschijnlijk alleen in de dramatische verlatenheid van een onmetelijke woestijn - op een heel natuurlijke manier - beleefbaar is. We hebben daarbij zo'n 1.500 km. afgelegd zoals Thomas' digitale registratie laat zien. Klik voor een situatie plaatje op 'Satelliet'.

Via Baris ( Egyptisch voor Parijs ) en Bagdad - deze officiële namen zijn een grap van de locale bevolking - aanvaarden we de tocht naar Luxor, waarbij wij ons lui laten vervoeren.

Rond twee uur in de middag komen we er aan om voor drie nachten in te checken in het chique Old Winter Palace. Het contrast met de woestijn kan niet groter zijn. We worden door de receptioniste als een 'beetje vreemd' beschouwd, wanneer ze hoort dat we een aantal nachten in de woestijn hebben doorgebracht. Wat valt daar nou te beleven, het is er 's nachts te koud en overdag te heet!!!


LUXOR

Luxor is het illustere oord, dat al sinds onheuglijke tijden een heel aangenaam verblijf in de wintermaanden garandeert met gemiddelde temperaturen van tussen de 20 en 25 graden.Tijdens de hete zomers waait er hier aan de Nijl een zachte verkoelende bries. Karnak getuigt dat de farao's dat al wisten; zij zetten hier het grootste antieke tempelcomplex ter wereld neer. Op de westelijke Nijloever, waar in 1922 het ongeschonden graf van Tut Ankh Amun door Howard Carter werd gevonden, bevinden zich het Dal van de Koningen, de Koninginnen en de Edelen.

Tussen de nog steeds bewoonde modderstenen dorpjes liggen talloze graven van de hofhouding van de farao's. Een toeristische attractie van de wereldformaat.

De dag waarop wij hier aankomen, 25 januari 2012, is een bijzondere dag voor Egypte. Op die dag startte verleden jaar de revolutie op het Tahrir-plein, die op de 28ste januari uitliep op veel geweld, waarbij er vooral jonge mensen sneuvelden. Zij worden martelaren van de revolutie genoemd en om hen te eren wordt vandaag op 25 januari het begin van de revolutie gevierd met een herdenking aan hen. De mensen, die wij daarover spreken zijn blij met de revolutie en opgelucht met het de val van dictator Moubarak, maar lijden er financieel onder dat er al een jaar geen touristen meer komen.
Er wordt nu gesproken over een bijeenkomst van wel een 1.000.000 mensen op het Tahrir-plein in Caïro. Het mooie en indrukwekkende ervan is dat er geen sprake is van enig geweld.

De krantenfoto van de vreedzame demonstratie/herdenking op Tahrir-square kreeg ik van mijn broer, Wiet.

Wij volgen de gebeurtenissen nauwlettend - vanuit een luxe positie - in onze gigantische kamer van het Winter Palace op een 120 cm flatscreen van Samsung. De afmetingen van het beeldscherm zijn aangepast aan de afmetingen van de kamer.
De volgende ochtend trekken we de zware draperieën open en kijken vanaf ons terrasje uit over een enorme tuin met met fruit-, palmbomen en fonteinen. Zo zon schijnt royaal en aangenaam. We komen erachter dat we op dezelfde gang als Sarkozy geslapen hebben. Tijdens een uitgebreid ontbijt buffet worden we door vier verschillende rangen personeel bediend, die ons voorzien van allerlei culinaire verassingen. Geen bonenontbijt deze keer.

Van Tariq hebben we de vorige namiddag al afscheid genomen. Hij is nu met de trein op weg naar Caïro, een rit van 12 uur. We hebben foto's laten ontwikkelen voor Ragab. Hij woont op de west oever van de Nijl, om hem te bezoeken steken we met de ferry de rivier over. Dat is nog een hele klus, want de eigenaren van motorbootjes proberen ons wijs te maken dat de ferry voor de lokale bevolking is en toeristen zouden zich met hun privé bootjes moeten laten overzetten. We vinden Ragab al snel aan de overkant van de Nijl. Hij is blij met de foto's. Een vriend wil het memory kaartje ervan om de fofo's van onze woestijn safari op zijn website te laten zetten. Dezelfde ochtend zijn ze al te zien op www.villabahriluxor.co.uk. klik daarvoor op 'A Desert Adventure' aan de linker zijde.
Via Ragab wordt een zeiltochtje naar het bananeneiland in de Nijl met een traditionele felucca georganiseerd. Hoewel het geen bananenseizoen is worden we toch gastvrij onthaald en op een tros met typische kleine banaantjes getrakteerd. We laten ze ons goed smaken. Onderweg zien we een aantal waterbuffels - ze heten hier gamouza - zwemmen en aan de wal klimmen.

Voor het avondeten worden we bij Ragab thuis uitgenodigd. Zijn vrouw heeft uitgebreid met veel vlees gekookt. Dat wordt vooral gedaan om hun royale gastvrijheid te beteonen en om de gasten een plezier te doen. We zitten daarbij traditioneel op de grond. Zijn vrouw, moeder of dochters krijgen we niet te zien. Zijn zoon van 15 jaar mag er kennelijk wel bij zijn. Daarna laat hij het huis zien, wat hij aan het bouwen is. Dat ligt pal naast zijn eigen woning. De ruwbouw wordt afgewerkt en ingericht wanneer hij het geld ervoor heeft. Daar heeft hij omgerekend nog zo'n 3.000 euro voor nodig. Hij spaart ervoor en verwacht binnen twee jaar het geld als free-lance chauffeur verdient te hebben, maar dan moet de touristestroom wel weer op gang komen. Wanneer hij over een jaar of wat de nieuwbouw betrekt, dan gaat zijn broer met zijn eigen gezin het ouderlijk huis bewonen. Ragab is terecht trots op de nieuwbouw, die voor Egyptische begrippen erg degelijk wordt uitgevoerd. Het wordt een riante woning met balkons en een groot terras. De beneden verdieping is min of meer publiek, terwijl er voor de vrouwen, naar 's lands wijs en 's lands eer, een aparte toegang naar de eerste etage beschikbaar komt. Bij het afscheid van Ragab en zijn zoon spreken we wens uit hen nog eens te onmoeten.
Op de terugweg naar de oost oever van de Nijl nemen we samen met enkele locals een klein motorbootje in plaats van de ferry, die later in de avond avond minder frequent vaart.
Je dient immers iedereen de penning te gunnen, nietwaar?

De laatste dag is aangebroken. We hebben een afspraak om 2 uur met Ali om naar Ma-anna, bij Qena, te gaan. Direct na het onbijt hebben we de ochtend vrijgehouden om in de comfortabele ligbanken aan het weldadig verwarmde ( 25 graden ) mega-zwembad ongegeneerd in de zon te gaan liggen. We genieten ervan zolang het nog kan, denkend aan hoe Holland zich meestentijds in de maand januari presenteert.

Stipt op 14.00 uur wacht Ali ons op onder aan de trappen van het Winter Palace. Ali is taxichauffeur die voor het Sofitel van Karnak gestationeerd is en waarmee ik al enkele keren eerder, bij vorige bezoeken aan Luxor, naar Qena gereden ben. Qena ligt 60 km ten noorden van Luxor, ook aan de Nijl. Het is een plaats met zo'n 60.000 inwoners. Tussen Qena en de oostelijke woestijn ingeklemd ligt Ma-anna. In de tijd dat ik daar in een revalidatie centrum voor twee jaar meegewerkt heb aan het opstarten daarvan vormde het nog een zeer sociaal samenhangende gemeenschap van enkele duizenden inwoners, met kraan voor schoon water op een zandpleintje te midden van de voornamelijk in mud-stenen opgetrokken woningen, waartussen vastgereden zandwegen slingerden.

In Luxor gaan we eerst snel even eten in een 'kusheri', dat is een traditioneel 'snelrestaurant', waar slechts één gerecht wordt opgediend voor een, in onze ogen, onmogelijk lage prijs. Je kunt er kiezen tussen de hoeveelheden: weinig, middelmatig en veel. We eten er samen voor nog geen 5 euro inclusief een frisdrankje. Ali heeft geen honger en raadt ons aan niet te veel te eten omdat Fathi ongetwijfeld voor een copieuze maaltijd met veel vlees gezorgd heeft. Hij wacht buiten op ons - ook zo'n ongekende luxe.
De rit van 60 km naar Qena roept bij mij prettige herinneringen op. Onderweg trekt het landelijke leven aan ons voorbij. Het is het seizoen, waarop suikerriet geoogst wordt, daarbij wordt vaak gebruik gemaakt van kamelen. Ook zijn we getuige van het lokale kamelenvervoer.



Het plan is eerst Fathi thuis te bezoeken, die in tijd dat ik daar werkte chauffeur voor patiëntenvervoer van het revalidatie centrum was en voor wie ik een zwak had, omdat hij de jaren dat ik daar werkte zo innemend gastvrij en vriendelijk was. Ook nu weer is de ontmoeting met hem, zijn vrouw en drie, wat verlegen dochters, ongekend hartelijk en voor mij ook wel emotioneel. Het is weliswaar 23 jaar geleden en in de tussen tijd heb ik hen misschien 7 of 8 keer bezocht maar de begroetingen zijn steeds weer even warm als welgemeend. Ali heeft Fathi de vorige dag bericht dat wij er aan komen, maar de ontmoetingen zijn toch steeds weer een grote verrassing.

Voordat we bij hem binnen gaan rijden we naar het revalidatiecentrum, dat is vijf minuten verder. Daar zijn ze niet op de hoogtevan onze komst. De wegen er naar toe zijn geasfalteerd en breder geworden, de modderstenen huisje hebben plaats gemaakt voor huizen van echte bakstenen met stromend koud en warm water en elektriciteit. Ma-anna is mee opgenomen in de vaart der volkeren, waarmee het duurder, veel duurder is geworden om er te leven. De mensen kunnen nu in de huisjes - zonder tuin - waarin ze wonen zelf geen groenten meer verbouwen en geen kippen of een buffel houden, die hen van melk en eieren voorzien. Fathi heeft, zoals nagenoeg iedereen hier te eten, gaat gekleed en heeft een dak boven het hoofd. Het enige gemak wat hij heeft is een - gezien het klimaat - noodzakelijke koelkast. Het enige vermaak is van de meeste gezinnen is een televisie - ook dat is geen overbodige luxe hier. Men heeft verder geen enkele reserve; men over-leeft van de ene dag in de andere. Dat maakt hun royale gastvrijheid zo onnoemelijk innemend. Fahti deelt bij onze aankomst onmiddellijk pakjes sigaretten uit - een gewoonte waar in deze omgeving niet aan te ontkomen valt - van een merk, dat hij zichzelf van zijn levensdagen niet zal permitteren. Zijn vrouw en drie dochters zijn, zoals altijd, even hartelijk en blij met ons weerzien. Hij dient ons bij de maaltijd meer vlees op dan zij zelf in de hele week eten. De maaltijd - zonder vrouwen - wordt op de grond opgediend. Ik wil het liefst na het eten komen, om hen de kosten te besparen, maar dat is met geen mogelijkheid te bespreken.

Ik ben blij verrast te zien dat het centrum nog operationeel is. Het is er binnen schoon en de toiletten zijn behoorlijk proper. Het is aangekleed met fraaie gekleurde muurschilderingen en alles heeft een likje verf gekregen. We worden wederom uitermate hartelijk ontvangen. De onmoetingen met de mensen, die er 23 jaar geleden ook al werkten, is emotioneel. Thomas wordt vanuit de mijn vroegere verhalen door sommigen medewerkers herkend. We moeten natuurlijk meteen thee drinken en krijgen zelfs een inderhaast gekocht kadootje. Ons bezoek is onaangekondigd, omdat ik nooit weet of gemaakte afspraken nagekomen kunnen worden. Deze gebruikelijke Inch Allah of Als God het wil gedachte is gemeengoed in heel Egypte.
We krijgen een rondleiding door het hele centrum en bezoeken op de verdieping de kamer waar ik twee jaar onder een muskietennet geslapen heb. A room with a view op een onmetelijke uitgestrektheid woestijn die tot aan de De Rode Zee, met badplaatsen als Hurghadda, doorloopt. Het is een klein feestje van herkenning voor mij. Voor Thomas is het leuk te zien of de voorstellingen, die hij ervan gemaakt heeft uit mijn verhalen, overeenkomen met de werkelijkheid.

Mijn twee-jarig verblijf in dit revalidatie centrum was de aanleiding van deze reis. De reden ervoor was, dat Thomas nooit er fysiek geweest was, terwijl hij in zekere zin toch altijd deelgenoot er van is geweest. Deze middag beantwoordde volledig aan de opzet van onze in alle opzichten geslaagde reis. Wat wij, als vader-zoon, in de jaren 1989/190/1991 niet samen hebben kunnen doen is hiermee behoorlijk goedgemaakt.
Op de vlieghaven van Caïro zond Thomas naar zijn vrienden in zijn digitale media netwerk het bericht: "Flying home after an awesome city ( Caïro - Luxor ) and desert trip".