Hyena's zijn een familie van middelgrote roofdieren die voorkomen in Afrika en Azië. Hoewel hyena's eruit zien als grote honden, vormen ze een aparte biologische familie die waarschijnlijk het meest verwant is de onder-orde van katachtigen, civetkatachtigen en mangoesten.
In de mensenwereld hebben hyena's een slechte reputatie; ze zijn niet aaibaar, lopen alsof ze aan een heupdysplasie lijden en hebben de naam, dat zij de prooi stelen, die andere dieren gejaagd hebben. Dit laatste klopt in ieder geval niet.
De populaire Disney film De Lion King doet ook nog een duit in het zakje van dit onsympathieke vooroordeel.
Daarin spelen drie hyena`s, genaamd Shenzi, Banzai en Ed, de hulpjes van de gemene leeuw Scar.
Volgens Marjo dekt dit beeld niet geheel en al de werkelijkheid.
'Hyena's zijn zeer sociale dieren, die of alleen of afhankelijk van het voedselaanbod in grotere of klein familie groepjes leven. Zij zijn zo sociaal dat zij zelfs voor hun jongen, die nog niet mee op jacht kunnen een deel van hun buit mee naar het hol terugnemen, waarbij ook de 'oppas-hyena' te eten krijgt. Wat het stelen van de prooi betreft, vaak blijkt dat juist de veel sterkere leeuwen prooi van hun stelen.
Dit is met name het geval wanneer hyena's in een kleinere groepjes op jacht zijn.
Als prooi- en aaseters vormen zij een nuttige 'opruimdienst' in de natuur. Hun maagsappen verteren werkelijk alles en hun sterke kaken hebben geen moeite met zelfs de grofste stukken bot.
Dat bot wordt gerecycled in kalkwitte stevige drollen, die overal langs de weg voorkomen waar hyena's rondtrekken.
Hun geluiden kunnen behoorlijk imponerend zijn, soms zelfs angstaanjagend.
De ene keer zijn het jacht-kreten om anderen te waarschuwen: kom helpen, samen zijn we sterker!
Een ander keer is het roepen voor sociaal contact en lijkt het op een kruising tussen huilen en lachen. Die geluiden dragen ver door het nachtelijk duister van de Afrikaanse jungle en als je dat één keer ( op veilige afstand ) gehoord hebt, vergeet je dat de rest van je leven niet meer.'
Vrouwen zijn de baas. Mannen, die in de groep geboren worden,verdwijnen bij volwassenheid uit het familie verband en zoeken een nieuwe vrouwtje of leven alleen. Zij krijgen nestjes van 1 tot 3 jongen, die door de clan verzorgd worden.
Marjo vertelt naar aanleiding van het onlangs geopende hyena verblijf in Dierenpark Amersfoort.
'Thuis hebben we wel eens in huis een hyena-jong met de fles grootgebracht. Het zijn beslist geen knuffeldieren, de scherpe tandjes, waarmee zij geboren worden weten zij ook meteen te gebruiken. Bij de geboorte zijn ze bruin en wegen 500 gram. Ze zien er uit als honden puppy's. In het nest wordt de dominantie bepaald, daarbij wordt onderling regelmatig strijd geleverd over wie de hoogste in rang is. Daarom zie je in dierentuinen, zowel als in het wild nogal eens gehavende hyena's. Door hun natuurlijk herstellingsvermogen hebben ze daar nooit lang last van.
Sinds kort is in Amersfoort een tamelijk uniek onderkomen voor onze hyena's gebouwd.
Voor de jonge bezoekers hebben we aanhet begin van het park bij het berenverblijf een avontuurlijke route over en onder het hyena verblijf aangelegd. Dit had - letterlijk - nogal wat voeten in aarde. Het gedrag van de hyena is - anders dan dat van de bruine beer - achterdochtig, nieuwsgierig en brutaal. Na lang wikken en wegen is een ondergronds systeem met een glazen kooi, een trap, balkon, loopbrug en glijbaan tot stand gekomen.
Al met al is het een fraaie combinatie van speeltuig en observatieplek geworden. Eentje waar kinderen dol op zijn.
Een ongeduldige vader, wiens zoontje al 6 keer op en neer door de constructie was geklauterd, dacht daar anders over: "Ik sta nu al meer dan 10 minuten op je te wachten. Ik vind het wel genoeg zo!!!!!!!!!!!!!!!!!'
Dierenpark Amersfoort voert het stamboek van de hyena in Europa aan.
'Al meer dan 60 jaar hebben wij hyena's in de collectie hebben.
Ik herinner mij de nog Japie, een zeer aanhankelijk dier. We wisten toen nog niet of het een mannetje of een vrouwtje was, want hyena's hebben uiterlijk dezelfde geslachtskenmerken: man en vrouw hebben en piemel, alleen bij het vrouwtje is er een opening aan de achterzijde.
Tegenwoordig is de geslachtsbepaling geen probleem meer, dat wordt nu via DNA testen bepaald.
De dierentuin van Perth in Australië had een mooie groep, maar er werd niet gekweekt. Ter plekke werd een afspraak tussen de beide dierentuinen gemaakt om de jongen op onze kosten naar Amersfoort te sturen. Een jaar later werden twee mooie kereltjes via Singapore op het vliegtuig gezet naar Amsterdam. Zij hebben beiden een belangrijke rol gespeeld in het huidige stamboek. Later hebben we nog een tweetal dieren uit Gambia opgehaald. Die zaten daar in een soort asiel en moesten wegens plaatsgebrek zo snel mogelijk weg .
Het stamboek word nu gerund door Raymond van der Meer, bioloog. Hij is tevens curator van ons park en namens de European Association of Zoos & Aquaria ( EAZA ) voorzitter van een werkgroep, waar hyena’s onder vallen.
Dank zij de samenwerking van de Europese dierentuinen is het aantal hyena's de laatste 10 jaar verdubbeld.
Ook zijn zij enigszins populairder geworden in dierentuinen, omdat men tegenwoordig vaak een compleet beeld van het groepsleven van hyena's in een tuin kan laten zien en van de rol, die zijn in de dierenwereld spelen.
Ondanks dat het voor dierentuinen lastig is om de dieren in grotere groepen te houden, is het Artis Amsterdam in de jaren -70 wel gelukt meer dan 12 dieren te houden. De groep werd nog uitgebreider toen de heer van Dam, aanvankelijk Afrikaans bierbrouwer van Nederlandse oosprong en later directeur van Blijdorp, jonge hyena's als cadeau opstuurde.
Die groep viel later door gevechten onderling uit elkaar. Zo zij een aantal dieren van deze groep in Amerfoort terecht gekomen. Hier werden de eerste fok successen mee behaald.'
Een opname van een nest jonge hyena puppies in bad, gemaakt tijdens onze Krugerreis in januari 2011.
Tot slot nog enige trivia.
'In onze contacten buiten Europa hebben wij, als park, in Uganda een onderzoek naar hyena's gesponsord.
In de nacht gingen we daar met een groep op pad om hyena's te tellen. In een open jeep met een luidspreker installatie op het dak en een mand vol brokken wrattenzwijn-vlees trokken we de bush in.
Toen we het geluid van een groep hyena's - die een prooi hebben - lieten horen kwamen er uit de duisternis een aantal hyena's aanrennen. Schitterend!
Plotseling verscheen er echter ook een panter ten tonele en volgde er een onverwacht gevecht om de prooi.
Dat was voor ons wel even slikken! Zo zie je maar weer: de natuur is onvoorspelbaar.
Een andere true story gaat over een man in West Afrika, die met een hyena aan een zware ketting als halsband en een stevig muilkorf om het dier als attractie gebruikt voor toeuristen, die zich daarmee willen laten fotograferen.
Wonderlijk genoeg zou hij het dier ook nog gebruiken voor gevechten met honden, in een overigens erg ongelijke strijd, want wat hyena tussen zijn sterke kaken ( de sterkste van het dierenrijk ) heeft, laat hij niet meer los.
In Ethiopië speelt zich weer heel ander fenomeen zich af. Daar zitten zogenaamde 'hyena-mannen' 's avonds buiten het dorp hyena's gewoon uit de hand te voeren! Geloof het of niet, gezeten op zijn hurken met 7 of 8 hyena's om hem heen gooit zo'n hyena-man stukjes vlees naar dieren.
Hoogtepunt van de show is dat een hyena een stukje vlees uit zijn mond mag komen halen!
Als uitsmijter: op YouTube circuleert een bijzonder filmpje met ( in gevangenschap geboren ) ravottende hyena's te midden van een clubje 'liefhebbers'...........................'
Als dit niet voldoende is om uw sympathie voor de hyena op te vijzelen, dan zal dat toch zeker het bovenstaande filmpje doen met een aandoenlijk tafereeltje van een nest hyena puppies in bad.
Met veel belangstelling de hyena story gelezen!
BeantwoordenVerwijderen